Toekomst van werk

Onze samenleving is kwetsbaar, zeker in tijden van personeelsschaarste. Veel werkenden voelen de urgentie om werk te doen dat er écht toe doet. Werkgevers en andere partijen zoeken naar mogelijkheden om meer en breder met elkaar samen te werken om nog grotere tekorten in maatschappelijk cruciale sectoren (bv. zorg, onderwijs, defensie) te voorkomen. Maar samen optrekken in het bredere collectieve belang is nog niet vanzelfsprekend.

Hoe zorgen we ervoor dat iedereen naast het werk een rol kan spelen bij het bereiken van brede welvaartsdoelen? “Dit vraagt inbedding in een bredere beweging waarin talent niet enkel ten goede komt aan de economie, maar waarin mensen een balans vinden tussen individuele opbrengsten van werk en bijdragen aan collectieve opgaven”, stelt Siebren Houtman, dagvoorzitter van het symposium Werken in Breder Belang (4 juni 2024 in Kanaal30, Utrecht) en voorzitter van de NSvP. “De gemiddelde carrière telt 80.000 uren. Een enorme kans dus om impact te maken!"

Met welke waarden geven werkenden richting aan hun leven en werk en hoe zit het met het spanningsveld tussen individueel en maatschappelijk belang? Zijn ze daadwerkelijk bereid om hun bijdrage aan het breder belang te vergroten via hun werk? Wat weerhoudt ze ervan om deze bijdrage te vergroten? Wie of wat hebben ze nodig om hun maatschappelijke impact te vergroten via werk? En welke mogelijkheden tot het combineren van banen, als manier om deze bijdrage te vergroten, spreekt ze het meest aan? De antwoorden op deze vragen lees je in dit artikel! 

Deze toolbox en actieplaat zijn voortgekomen uit het leernetwerk ‘Werken in Breder Belang’ van de NSvP. Dit leernetwerk is opgestart om vanuit verschillende maatschappelijk cruciale sectoren (zorg, defensie en onderwijs) ervaringen en inzichten uit te wisselen om Werken in Breder Belang te stimuleren en faciliteren.

_{Uit deel 1 van deze artikelenreeks bleek dat iedereen in principe bereid is om zich in te zetten voor het welzijn van anderen en de maatschappij als groter geheel - als mens worden we allemaal tot op zekere hoogte gedreven door de waarden van universalisme en welwillendheid. De vraag is echter of dit ertoe leidt dat mensen hun bijdrage ook willen leveren via hun werk en deze overweging meenemen in hun loopbaankeuzes.}

Zijn werkenden - die immers al een bepaalde richting op zijn gegaan - daadwerkelijk bereid om zich (meer) in te zetten voor het breder belang? En zo ja, wat staat ze dan nog in de weg om hun bijdrage te vergroten? Als starter op de arbeidsmarkt voor wie de loopbaan nog grotendeels openligt onderzoek ik vanuit de theorie van de arbeids- en organisatiepsychologie of en hoe mensen zich verbinden aan het maatschappelijk belang. In dit artikel staan de waarden centraal die de afweging bij loopbaankeuzes tussen individueel belang en het brede belang beïnvloeden.

Werk dat bijdraagt aan de kwaliteit van de samenleving wordt steeds belangrijker met de huidige arbeidskrapte. Maatschappelijke sectoren die bijdragen aan brede welvaart lopen tegen uitdagingen aan wat betreft het werven en behouden van personeel. Studerende jongeren – de werknemers van morgen – zouden een belangrijke rol kunnen hebben in het vervullen van waardevolle functies. Maar zijn deze jongeren wel bezig met de maatschappij en hun bijdrage hieraan? En zijn zij gemotiveerd om te gaan werken in Breder Belang ? Of worden zij al geconfronteerd met (te) hoge verwachtingen en hebben zij hun handen vol aan het vinden van woonruimte en het afbetalen van hun studieschuld? Masterstudente Susan Vermeulen zoekt het uit tijdens haar stage bij de NSvP. 

Onderzoek naar de voordelen van ADHD op de werkvloer, samenwerking tussen mens en algoritme bij personeelsselectie en vrouwelijk leiderschap in hybride werkomgeving zijn de onderwerpen van de winnende scripties bij de David van Lennep Scriptieprijs 2024. Op 7 februari werden de drie winnaars bekend gemaakt tijdens het symposium 'Werken tot Nut van het Algemeen' in Utrecht. Franziska Linn (Vrije Universiteit Amsterdam), Shagun Thakur (Universiteit Maastricht) en Georgia de Lima Zanella (Universiteit van Amsterdam) ontvingen respectievelijk de 1e, 2e en 3e prijs en de daaraan verbonden geldbedragen van € 2.000, € 1.500 en € 1.000. 

De noodzaak van werken in breder belang wordt gelukkig steeds meer erkend. Tegelijkertijd kampen maatschappelijke sectoren als zorg, onderwijs, kinderopvang, vrede en veiligheid in de huidige arbeidsmarkt met ongekend grote uitdagingen bij het werven en behouden van vast personeel. Tijd dus voor een maatschappelijk debat over de inzet van onze schaarse arbeidscapaciteit in de toekomst. Niet alleen bij crisismanagement, maar als fundament voor een gezondere duurzame samenleving, stelt NSvP-voorzitter Siebren Houtman.

De transitie die nodig is om iedereen zorg te bieden, terwijl het arbeidstekort verder oploopt en de zorgvraag stijgt, vraagt volgens consultant Jacqueline Stuurstraat om veelzijdige veranderingen. “Vijftien jaar geleden wezen de arbeidsmarktrapporten al op dubbele vergrijzing en de arbeidsmarkttekorten, maar de urgentie wordt pas sinds kort echt gevoeld. Met de oplopende personeelstekorten is veranderen steeds lastiger, elke dag uitstel is een dag verloren.” Een interview.