Werk dat bijdraagt aan de kwaliteit van de samenleving wordt steeds belangrijker met de huidige arbeidsmarktkrapte. Hoe zorgen we ervoor dat iedereen naast het werk een rol kan spelen bij het bereiken van brede welvaartsdoelen? “Dit vraagt inbedding in een bredere beweging waarin talent niet enkel ten goede komt aan de economie, maar waarin mensen een balans vinden tussen individuele opbrengsten van werk en bijdragen aan collectieve opgaven”, stelt Siebren Houtman, dagvoorzitter van het symposium en voorzitter van de NSvP. “De gemiddelde carrière telt 80.000 uren. Een enorme kans dus om impact te maken!”
Maar hoe organiseren we dat? En wat kunnen we leren van best practices, baanbrekende initiatieven en innovatieve aanpakken? Die vragen stonden centraal tijdens het NSvP-symposium Werken in Breder Belang op 4 juni 2024 in Kanaal30 in Utrecht.
Er werd een ander perspectief gepresenteerd op hoe (private) bedrijven hun rol in de samenleving kunnen vervullen én wat dat oplevert - voor de betrokken partijen én de maatschappij als geheel. Siebren Houtman: “Dit symposium geeft professionals en werkgevers concrete handvatten om werken in breder belang meer mogelijk te maken. Om van we are hiring naar we are sharing te komen zullen we flink aan de bak moeten, want niets gaat vanzelf, het gaat alleen vanzelf verkeerd”, sloot hij zijn openingsspeech af.
Simon van Teutem: "We zwommen allemaal de fuik in"
Spreker Simon van Teutem nam in een persoonlijk verhaal zijn publiek mee in de wereld van de hyperambitieuze individuen en insecure overachievers die gaan werken in de zakelijke dienstverlening op het hoogste en duurste niveau. Simon noemt ze ‘de loopjongens van het grootkapitaal’, waar hij er zelf overigens ook één van was. (Hij schreef dit artikel over zijn exit uit deze wereld).
Simon en zijn medestudenten zijn slim, barsten van werklust en privileges en willen de wereld verbeteren. Maar na zes jaar studie werken ze niet voor Unicef, de Verenigde Naties of WNF, stelde Simon vast. Ze zaten bij McKinsey, Morgan Stanley, aan de Amsterdamse Zuidas of in New York. “We zwommen allemaal de fuik in van de Bermudadriehoek van talent.” Volgens Simon hebben deze kansrijke jonge strebers last van carrière-bindingsangst; ze proberen alle deuren open te houden, om nog alles te kunnen worden, maar vinden weinig verdieping in hun werk. Het lukt volgens hem maar heel weinig mensen weer uit de Bermudadriehoek te ontsnappen. “Je zit met gouden handboeien vast.”
Deze mensen pakken heel veel van wat de samenleving te bieden heeft, maar ze geven maar heel weinig aan de samenleving terug, is de stelling van Simon. Om de Bermudadriehoek van talent te doorbreken zijn er vier stappen te zetten met een oplopend ambitieniveau:
- Een bijdrage van grote bedrijven door te gaan samenwerken met publieke sectoren (via bijvoorbeeld medewerkersvrijwilligerswerk)
- In de slag om personeel zouden maatschappelijke sectoren het spel met de grote corporates beter mee kunnen spelen
- Herdefinieer de maatstaven van succes
- Een meer fundamentele omslag op de arbeidsmarkt van concurrentie naar samenwerken.
“Hoe langer je in die wereld zit, hoe moeilijker het wordt om het roer om te gooien, maar het is nooit te laat om te doen”, aldus Simon van Teutem.
Aansluitend deelde Floor Oude Wesselink, student Politicologie in Leiden en werkstudent bij de Society College haar ervaringen. Society College biedt programma’s die vorming en maatschappelijke zingeving combineren met het opdoen van werkervaring. “Er wordt heel erg aan ons getrokken door de grote consultancyfirma’s en het bankwezen, en veel van mijn studiegenoten zwichten er ook voor. Gelukkig merk ik dat er ook veel morele ambitie zit bij studenten, het moet alleen meer worden aangewakkerd.”
Presentatie en discussie over bevindingen Leernetwerk WiBB
Hoe geef je praktisch vorm aan Werken in Breder Belang? “In het leernetwerk Werken in Breder Belang leren we met professionals vanuit verschillende sectoren van elkaar wat stimulerende en belemmerende factoren zijn om werken in breder belang te faciliteren en te begeleiden”, lichtte Ellen Koop, een van de trekkers van het leernetwerk WiBB, toe. “We openen als het ware de black box rondom dit thema en laten zien aan welke knoppen je moet draaien om werken in breder belang mogelijk te maken.” Ellen is docent-onderzoeker bij Fontys en betrokken bij een initiatief van Brainport Eindhoven waarbij bedrijven en onderwijsinstellingen samenwerken.
Het leernetwerk WiBB werd gefund door NSvP en de aanpak is in samenwerking met de trekkers van het leernetwerk ontwikkeld. In verschillende sessies met aanjagers van participerende bedrijven en medewerkers die werktaken combineren, is een blauwdruk ontwikkeld voor een aanpak. De waardevolle inzichten zijn geïntegreerd in een tool die professionals en werkgevers handvatten geeft om werken in breder belang beter mogelijk te maken. “Voor werkgevers uit de profitsector geldt bijvoorbeeld dat je medewerkers juist vasthoudt door ze een beetje los te laten, zodat ze zich in kunnen zetten op maatschappelijk vlak. En medewerkers die een dagdeel in de week voor de klas staan doen nieuwe vaardigheden op die ze ook toe kunnen passen op hun eigen werkvloer”, aldus Ellen.
“Denk in rollen en taken in plaats van functies en zorg voor de juiste opleidingen en begeleiding.”
Levendige paneldiscussie
Tijdens een paneldiscussie met Milou Grijpink (HR-pionier), Irene Oerlemans (NVP, Bunchmark), Charlotte de Schepper (Nationale Zorgreserve) en keynote-spreker Simon van Teutem werd een aantal stellingen aan de zaal voorgelegd. Daaruit bleek onder meer dat de overgrote meerderheid het eens was met de stelling dat ook private organisaties medeverantwoordelijk moeten worden voor het oplossen van problemen in de publieke sector. Dit vraagt inzicht in de onderlinge afhankelijkheid (tussen private en publieke organisaties) voor het bereiken van maatschappelijke doelen. Vanuit het publiek werd aangegeven dat er bij bedrijven ‘niet te hard gepusht moet worden, want dat werkt meestal averechts’. “Probeer vooral te inspireren”, luidde het advies.
Volgens Charlotte ontstaat er steeds meer een sense of urgency voor het reservistenmodel in bredere zin. Simon adviseert vooral te luisteren naar wat mensen zelf willen: “Er is een verschil tussen ‘we moeten wat doen op maatschappelijk gebied’ en vragen: ‘wat zou JIJ willen doen?’. We moeten het zo aantrekkelijk mogelijk maken voor zo veel mogelijk mensen.” Milou voelt wel wat voor een uitbreiding van de dienstplicht voor zorg en onderwijs. Ze krijgt bijval, maar anderen zien juist niets in een verplichting. Kortom: hier is het laatste woord nog niet over gezegd.
Interactieve keuzesessies en workshops
Na een korte pauze volgden verschillende interactieve keuzesessies:
- Samenwerken in Breder Belang: concrete aanpak voor impactvolle samenwerking tussen reguliere werkgevers en maatschappelijk-cruciale sectoren (met Patrick Schrooten (interimmanager in de zorg) en betrokken bij oprichting van de Nationale Zorgreserve), Milou Grijpink (HR-pionier en betrokken bij het vormgeven van het HR-ecosysteem van Defensie in samenwerking met vele andere bedrijven) en Ellen Koop (zoals eerder gemeld betrokken bij het Brainport-project). Bekijk hier het verslag van deze sessie.
- HR-beleid met maatschappelijke impact en medewerkersvrijwilligerswerk (met Esther Hofstede (Good Busy) en Irene Oerlemans (NVP, Bunchmark en lid van de adviesraad van Good Busy) Tips voor bedrijven om werken in breder belang duurzaam te implementeren, aan de hand van een aantal best practices waaronder de duurzame samenwerking tussen KLM en zorginstelling Evian.
- LOB, loopbaanadvies en coaching in het brede belang: de balans tussen collectieve en individuele belangen in studie- en loopbaankeuzen (met Jouke Post, Saxion Hogeschool en Marinka Kuijpers, Open Universiteit en LoopbaanGroep). Lees hier de inhoudelijke samenvatting van de sessie in woord en beeld.
Marnix Kluiters over duurzaamheid en small wins
Marnix Kluiters, maker van de podcast Ecosofie en medeauteur van het boek 'Duurzame Ambitie’, werd geïnterviewd door Siebren Houtman over hoe je grote veranderingen kunt realiseren met small wins. Dit zijn kleine, maar diepgaande stappen in de eigen cirkel van invloed die een grote verandering kunnen veroorzaken.
Aan de hand van zijn persoonlijke verhaal vertelde hij hoe hij door verschillende tegenslagen ging strijden voor een economie die betekenis genereert. “Het streven naar een zo goed mogelijk leven voor iedereen staat in mijn werk centraal, nadrukkelijk binnen ecologische grenzen”, zegt Marnix. “Een deel van de 80.000 uur waaruit een gemiddelde loopbaan bestaat, kunnen we duurzaam inzetten. Daar kunnen we best wat kritischer naar kijken. De SDG-thema’s (Sustainable Development Goals, zoals geformuleerd door de Verenigde Naties) kunnen handvatten en houvast geven in wie je wilt zijn en hoe je een bijdrage aan de samenleving kunt geven. Hoe ziet jouw ‘duurzame droombaan’ eruit? Ook in loopbaangesprekken zijn SDG’s prima in te zetten. Iedereen kan voor zichzelf de afweging maken welke keuze in de gegeven situatie de beste is. Welke rol in een transitie past mij goed? Dat werkt niet alleen voor personen, maar ook voor bedrijven, sectoren of markten.”
Op de klassiek vormgegeven arbeidsmarkt spelen volgens Kluisters complexe thema’s en de werkelijkheid haalt het huidige systeem in. “Het helpt wanneer mensen bijvoorbeeld op school kennis maken met verschillende soorten werk, met elk hun eigen meerwaarde. We moeten ervoor zorgen dat iedereen een bijdrage kan leveren die gewaardeerd wordt, want waardering is de kern. Dat geldt net zo goed voor praktisch opgeleiden als voor theoretisch opgeleiden. Maar voor praktisch opgeleiden is in het sociale leenstelsel veel minder aandacht.”
