Voor jongeren met een arbeidsbeperking is het moeilijk om aan werk te komen. De keuzemomenten in het arbeidstoeleidingstraject kunnen tot een crisis leiden. Door het inzetten van een Eigen-kracht-conferentie kan het eigen netwerk geactiveerd worden en zo kan de regie over de keuzes zoveel mogelijk bij de cliënt blijven. In dit artikel een toelichting op de uitgangspunten van het project.
Waarom een andere aanpak voor arbeidstoeleiding van jongeren met een beperking?
De wensen en ideeën van jongeren met een beperking staan nog te weinig centraal binnen hun arbeids(re)integratie. Het is niet of nauwelijks onderzocht of en hoe jongeren, samen met voor hen belangrijke mensen uit hun sociaal netwerk, zicht krijgen op wat zij willen, kunnen en wat mogelijk is op het terrein van werk. Vaak zijn het aanbod van de hulp en de kaders waarin de arbeids(re)integratie moet plaatsvinden leidend. Terwijl het succes van arbeids(re)integratie voor een groot deel afhangt van de steun van het eigen netwerk en de realisering van de keuzes van de jongere zelf.
In het project Met Eigen Kracht naar een baan werkten Vilans Werk en Handicap en de Eigen Kracht Centrale samen om dertig jongeren met een beperking hun arbeidstoeleidingstraject te starten met een Eigen Kracht Conferentie. Het bijbehorend onderzoek is uitgevoerd door WESP (bureau voor sociaal marktonderzoek) en Vilans (landelijk kennisinstituut voor de langdurige zorg). Drie pilotorganisaties waren bereid om dit experiment uit te voeren: het Regionaal Meld en Coördinatiepunt in Helmond, Praktijkonderwijs de Hoeksteen in Hardenberg en MEE Rotterdam.
Veranderende rol hulpverlening
Het leidend maken van de wensen en mogelijkheden van de jongere in de zoektocht naar werk, in plaats van de ideeën die de hulpverlener voor die jongere heeft, betekent een belangrijke omschakeling
in het denken en doen voor de hulpverlener. Deze omschakeling is minder makkelijk te maken dan we in eerste instantie zouden verwachten. Hulpverleners en leerkrachten werken vanuit hun eigen deskundigheid en eigen oplossingsstrategieën. Ze schatten het probleem of de vraag om hulp in en gaan aan de slag. Zo is het geleerd, zo is de procedure en zo zit het ‘in het systeem’. Om figuurlijk met je handen op je rug te
werken is voor veel hulpverleners moeilijk. Op het moment dat ze de jongere vragen naar zijn probleem en doorvragen wat er precies aan de hand is, lijkt het nog op het oude proces. Maar zodra ze een ander proces voorstellen, waarbij de jongere werkelijk verantwoordelijkheid krijgt (bijvoorbeeld middels een Eigen Kracht Conferentie) dan vindt een omschakeling plaats. Dan is het niet meer hun idee, maar dat van een ander. Dit is een wezenlijk verschil: meedenken met de jongere en nagaan welke mensen voor hem van betekenis kunnen zijn uit zijn eigen netwerk in plaats van verwijzen naar andere hulpverleners of een ander aanbod.
Tegenvaller
De onbekendheid van de nieuwe aanpak en de koudwatervrees van hulpverleners had grote gevolgen voor de uitvoering van het project. Het vormde een van de redenen dat van de voorgenomen dertig Eigen-kracht-conferenties en maar zeventien werden aangemeld, waarvan er zeven daadwerkelijk hebben plaatsgevonden. Je moet als onderzoeker je nek durven uitsteken en dat heeft Vilans gedaan. Het project vraagt niet alleen een andere instelling van de cliënt, maar ook van de hulpverlener. Die laatste is gewend op basis van een hulpvraag zelf een traject uit te stippelen. Nu staat de cliënt van begin tot eind centraal en moet de hulpverlener een deel van de regie uit handen geven. Dat deel kan oplopen tot zo’n tachtig procent. Hij moet vertrouwen blijven houden in de cliënt en diens netwerk. Zoiets bereik je niet van de ene dag op de andere.
Monique Spierenburg
Vilans Werk en Handicap
Catharijnesingel 47
Postbus 8228
3503 RE Utrecht
Email m.spierenburg@vilans.nl
Telefoon (030) 789 2381 bgg (030) 789 2305 (secretariaat)
Reageren