"Om te overleven gaat het vaak niet om je fysiek, maar juist om je zachte kant; je mindset is minstens zo belangrijk." Een adaptieve mindset en zelfredzaamheid is waar het om draait. "De vaardigheid om ook onder spanning te kunnen blijven denken en schakelen en zo adequaat te kunnen reageren op de snel veranderende buitenwereld." Een interview met Johan Hoogendijk van de Fynder Foundation. Samen met Marco Koning van StoryConnect runt hij het project YQ Lifechanging Mindset.
Naast IQ en EQ is er nu dus ook YQ, spreek uit: Waai Kjoe, een set mentale basisvaardigheden voor Rotterdamse jongeren. Daarmee kunnen ze straks, na hun opleiding, met meer houvast de eerste stappen naar werk of een baan zetten. Het is aan het begin van het interview wel even wennen aan het woordgebruik van Johan Hoogendijk. Veel Engels. Heel veel Engels. Johan is de creative founder van de Fynder Foundation, een social enterprise die mensen en organisaties traint om, via een adaptieve mindset, beter voorbereid te zijn op tegenslagen of een crisis. Heel specifiek leidt ze daarbij ook achtergestelde stadsjongeren op tot zelfredzaamheidsgids. De trainingen zijn evidence- & story-based en hebben volop aandacht voor soft skills. Tegelijk is misschien juist door al dat Engels wel duidelijk in elke hoek we de drijvende kracht achter het project YQ Lifechanging Mindset moeten zoeken.
Survival en noodpakket
De naam Fynder komt van Pathfinder of Verkenner, het wagentje dat in 1997 rondjes reed over de planeet Mars. Behalve veel onderzoek en metingen stuurde het indrukwekkende foto’s van de rode planeet naar de aarde. Johan Hoogendijk zelf is vroeger ook verkenner geweest bij Scouting Nederland. Hij liep, zoals elke militaire verkenner, altijd met een zakmes en een touwtje in zijn broekzak. “Survivals, adventures, overleven, noodpakket, vuurtje stoken, dat is mijn passie”, zegt hij. Niet verwonderlijk dus dat hij na zijn opleiding en dienstplicht beroepsmilitair werd. Johan belandde in voormalig Joegoslavië, bij de Luchtmobiele Brigade en werd later trainer voor de Politieacademie. Op zijn LinkedIn-pagina komen ook functienamen voor als vuurmaker en outdoor teamtrainer. Een collega noemt hem daar ‘een warme persoonlijkheid… zou het doordat vuur komen?’; een ander kwalificeert hem als ‘een bevlogen strijder, met tomeloze energie en de wil om mensen iets bij te brengen.’
Zachte kant en mindset
Geen stoere man van staal dus, die Johan Hoogendijk: “Om te overleven gaat het vaak niet om je fysiek, maar juist om je zachte kant. Bij survivals gaat veel aandacht uit naar het ideale noodpakket, maar je mindset is minstens zo belangrijk. Want wat doet het met je als je jezelf met zo’n zakmes flink in de vingers snijdt. Hoe reageer je in spannende situaties?”
“Zelfredzaamheid, daar gaat het om”, benadrukt Johan Hoogendijk. Het is een belangrijke aanvulling op die andere moderne vaardigheden: creatief en kritisch zijn, kunnen samenwerken met collega’s en problemen oplossen. Onder alle omstandigheden en dus ook in situaties waarbij je onder spanning moet werken of in echte noodsituaties. “Want dat is de mentaliteit die de maatschappij en straks ook de toekomstige werkgever vraagt”, zo zegt hij. (Het zijn kwalificaties die vaak terugkomen als het gaat om de ideale werknemer van de toekomst. Een mooi punt om later nog eens onder de loep te nemen.)
Fynder Foundation traint jongeren juist op dat soort ‘softe’ aspecten. Ze leren daardoor om niet louter impulsief te handelen, maar juist om bewust keuzes te maken. Nadenken bij wat je doet dus. Dit zelfreguleren en aanpassen aan wat onder de gegeven omstandigheden het beste is, wordt ook wel een ‘adaptieve mindset’ genoemd. Hoogendijk: “Aan IQ en EQ voegen wij YQ toe. Het is de quotiënt die je mate zelfredzaamheid en veerkracht meet. Anders gezegd: welk gedrag vertoon jij in een noodsituatie? De Y is internationaal bekend als noodsignaal en ook als gidssymbool en vind je daarom terug in het project-logo.”
Stoppen - Denken - Doen
Eerst denken, dan doen, zo luidt de tegeltjeswijsheid uit grootmoeders tijd. Fynder borduurt daarop voort en noemt het STOP. De vier letters staan voor achtereenvolgens (en weer in het Engels): Stop - Think - Observe - Plan. De vaardigheid om ook onder spanning te kunnen blijven denken en schakelen en zo adequaat te kunnen reageren op de snel veranderende buitenwereld. Van gevoel en gedachte naar gedrag. Op die manier voorkom je stress.
Project krijgt langzaam vorm
“Ons project gaat langzaam de goede kant op”, zegt Johan Hoogendijk eerlijk. Hij is wat voorzichtig als hij terugkijkt op de eerste maanden na de ontlading rond het toekennen van de SkiLLLs Challengeprijs, afgelopen zomer. De aanloop verliep niet zoals gewenst. Veel vertraging, vooral door gebeurtenissen in de persoonlijke sfeer. “Maar gelukkig zijn we zijn nu aan het versnellen en dat is meteen heel uitdagend”, zo laat hij de somberheid achter zich. “Eind januari beginnen we met een groep van 24 kwetsbare jongeren uit het centrum van de stad. Na afloop van de trainingsweken zijn de jongeren niet langer een probleemgroep of achtergesteld, maar juist kansrijk en hebben ze een uitdaging. Ze mogen zich dan ‘zelfredzaamheidsgids’ noemen en zijn, als ambassadeur of buddy, de linking-pin naar andere jongeren in hun omgeving. Dit project loopt tot 2020.”
“Daarna, in februari, gaan we een pilot draaien in samenwerking met het Techniek College Rotterdam: een mbo-opleiding van Zadkine en Albeda die te maken heeft met een flinke schooluitval en desinteresse onder studenten. De pijlen zijn tegelijk ook gericht op docenten. Logisch, want ook zij moeten die 21e eeuwse vaardigheden onder de knie krijgen.” Als die proef slaagt, wordt die de komende jaren herhaald en uitgebreid naar andere studierichtingen.
Aandacht voor het brein
Bij Hoogendijk leven rond schooluitval veel vragen: “Hoe komt het dat een grote groep jongeren in het mbo de weg totaal kwijt raakt? Op zich leven we toch in een land van overvloed, met basisbehoeften, basiszekerheden en veiligheid voor iedereen. Kennelijk niet dus. Wat gebeurt er in het brein van jongeren? Is de stap vanuit het voortgezet onderwijs naar mbo voor velen soms te groot?” Die paar kennismakingsweken aan het begin van het schooljaar zijn in zijn ogen niet genoeg, want: “al heel gauw schakelen we dan door naar cognitief onderwijs. Terwijl de hersenen er misschien nog helemaal niet klaar voor zijn. Hoe zit het precies met de spanning rond examens. We weten er eigenlijk nog bar weinig van af.”
Dit geldt trouwens voor álle jongeren, ongeacht het opleidingsniveau. Hoogendijk neemt de studenten van het Eindhovense Solar Team als voorbeeld: “Ondanks al hun technische know-how blijft de vraag: hoe gaat zo’n hoogbegaafde chauffeur met de spanning om als-ie ineens een kangoeroe voor zijn zonneauto krijgt? Hoe adaptief is zijn of haar mindset op dat moment?”
Johan Hoogendijk vervolgt: “Ook over werken in de toekomst bestaat veel onzekerheid. De enige zekerheid die we hebben is dat alles anders is. Met nieuw werk, nieuwe banen en met nog niet bestaande functies. Hoe ga je met dat soort onzekerheden om? Dat is super belangrijk en daarom staat het brein centraal in onze aanpak.”
Rotterdam onder water
Een belangrijk onderdeel van de YQ-pilot voor mbo-leerlingen wordt een boardgame - een online bordspel - waarin wordt gesimuleerd dat Rotterdam als gevolg van de zeespiegelstijging plots onder water komt te staan. In plaats van totale paniek leren de jeugdige deelnemers dan om met 21 st century skills het hoofd boven water te houden. Het moet hen een lifechanging mindset bezorgen.
Vier samenwerkingspartners
Johan’s Fynder Foundation werkt voor het SkiLLLs-project samen met enkele andere organisaties. Als eerste De Jonge Krijger die helpt bij het maken van studiekeuze en toekomstig werk. Daarnaast Seedz-jeugdzorg en Dok21, een Rotterdamse organisatie op het gebied van jeugd- en jongerenwerk met focus op 21e eeuwse vaardigheden. En tot slot StoryConnect, de wetenschappelijke projectpartner die via ervaringsverhalen van betrokkenen de impact van het project op de jongeren gaat meten.
Voor de begeleiding van de jonge deelnemers aan het SkiLLLs-project is Fynder nog op zoek naar enkele stagiairs uit de studierichting Organisatiepsychologie of Gedragswetenschap. Wie durft?
Dit is één van een reeks artikelen over projecten van de SkiLLLs Challenge 2017. Niet alleen het wie, wat en waar worden belicht, minstens zo interessant is het hoe & waarom. Dat gebeurt via interviews - chats - met de challengers: inspirerende mensen die dagelijks actief zijn om de prijswinnende initiatieven vorm te geven. Dit keer Johan Hoogendijk van de Fynder Foundation. Samen met Marco Koning van StoryConnect runt hij het project YQ Lifechanging Mindset. Volg dit project op onze Omkeringswebsite.
