Werk dat bijdraagt aan de kwaliteit van de samenleving wordt steeds belangrijker vanwege de huidige arbeidskrapte. Maatschappelijke sectoren die bijdragen aan de Brede Welvaart ondervinden uitdagingen bij het werven en behouden van personeel. Studerende jongeren – de werknemers van morgen – kunnen een cruciale rol spelen in het vervullen van waardevolle functies. In een eerder artikel schreef masterstudente Susan Vermeulen over de intenties van jongeren om te kiezen voor werk in breder belang. Inmiddels heeft zij dit verder onderzocht door direct in gesprek te gaan met jongeren. Het doel van haar onderzoek? Jongeren betrekken en begrijpen, zodat ze gemotiveerd en geïnspireerd worden om te gaan werken in Breder Belang. In dit artikel lees je de resultaten van dat onderzoek.
In het vorige artikel werd de theorie van gepland gedrag (Azjen, 1991) uitgelegd en toegepast op de loopbaankeuzes van jongeren. Hieruit bleek dat hun mogelijke intenties beïnvloed worden door factoren zoals gedrag, gevoel van controle en hedendaagse sociale normen. In deze kwalitatieve studie zijn diepte-interviews gehouden met tien studenten van verschillende onderwijsniveaus en -richtingen om deze theorie bij de huidige studerende jongeren te testen en verder te onderzoeken.
Gedrag, gevoel van controle en hedendaagse normen
De theorie gaat ervan uit dat jongeren al veel zorgen hebben over bestaanszekerheid en de betaalbaarheid van hun woning, waardoor het niet vanzelfsprekend is dat zij ook het bredere maatschappelijke belang betrekken in hun loopbaankeuzes. Binnen de groep studenten die deelnamen aan onderzoek bleken er grote verschillen te zijn in hun visie op hun mogelijk maatschappelijk bijdragen. Sommige voelen een zekere verantwoordelijkheid voor de samenleving en uiten dit door middel van (vrijwilligers)werk of door milieubewuste acties. Anderen voelen minder drang om een maatschappelijke bijdrage te leveren aan de maatschappij of begrijpen de noodzaak wel, maar schuiven de zorgen door naar de toekomst. Zoals al benoemd in de theorie, speelt inderdaad de druk om een zelfstandig leven op te bouwen een rol. Zo noemt een student: ‘Ik probeer gewoon hard te werken, goed voor mezelf te zorgen. Dan is het idee om ook nog voor de maatschappij te zorgen een te grote last.’ (mannelijke HBO student).
Het gevoel van controle varieerde ook sterk onder de deelnemende studenten. Sommige jongeren zien de waarde van kleine acties en zijn overtuigd dat ‘verandering bij jezelf begint’ (vrouwelijke WO- studente). Zij geloven in de impact van het individu en diens positieve acties. Anderen vinden juist dat ‘het zo nutteloos voelt, waardoor ook niemand echt iets doet’ (mannelijke HBO- student).
De studenten uit dit onderzoek bleken niet gevoelig voor hedendaagse (online) trends zoals de FIRE-beweging (Financially Independent, Retire Early), waarbij juist in extreme mate het individuele belang centraal staat. In deze beweging is het streven om door middel van passief inkomen (beleggingen) met weinig inspanning zo snel mogelijk met pensioen te kunnen gaan. Door deze studenten wordt succes niet gedefinieerd door financiële onafhankelijkheid, maar door andere persoonlijke doelen zoals leuk werk wat voldoening geeft, voldoende salaris en mogelijkheden voor ontwikkeling.
Deze resultaten maken duidelijk dat het moeilijk is om algemene uitspraken te doen over een hele generatie, aangezien de verschillen binnen de generatie groot zijn. Toch is het goed om te zien dat er een duidelijke lijn zichtbaar is in hoe succes wordt gedefinieerd en in hoeverre jongeren zich laten beïnvloeden door aantrekkelijke trends.
Werken in Breder Belang
Het onderzoek maakt duidelijk dat jongeren zich wel degelijk betrokken voelen bij belangrijke vragen van deze tijd. Genoemd worden de klimaatverandering, oorlog en oorlogsdreiging, toenemende ongelijkheid en huisvestingsproblemen. In actuele maatschappelijke discussies krijgt Werken in Breder Belang steeds meer aandacht. Dit hangt samen met zorgen over tekorten in cruciale sectoren en de vraag of op keuzes van jongeren gestuurd moet worden. Deze discussie wordt aangejaagd door recente publicaties, (o.a. Morele Ambitie, Rutger Bregman/Duurzame Ambitie, Marnix Kluiters), waarin de actieve rol van werkenden wordt bedrukt aan de maatschappelijke en ecologische uitdagingen van deze tijd. Uit dit onderzoek blijkt dat afwegingen in hun toekomstige loopbaan gericht op het collectieve belang nog nauwelijks meespelen. Met enkele uitzonderingen van studenten die de roeping voelen om bij te dragen aan de maatschappij, zijn velen nog niet actief bezig met het nastreven van breder belang in hun werk. Hun focus ligt in de eerste plaats op het behalen van hun diploma. In hun loopbaan richten ze zich vooral op persoonlijke doelen zoals opbouwen van een zelfstandig leven, inkomenszekerheid en leuk, interessant en uitdagend werk.
Wanneer er specifiek naar gevraagd wordt, geven studenten aan bereid te zijn een functie te nemen die bijdraagt aan de kwaliteit van de samenleving, zolang ze dit in hun eigen vakgebied kunnen doen. Daarnaast geven studenten aan open te staan voor een gecombineerde functie (met bijvoorbeeld cross-overs tussen werken in private en publieke sector), vooral vanwege de variatie. Als deze functie dan ook nog maatschappelijk relevant is, vinden zij dit extra waardevol. Toch benadrukken studenten ook hier dat deze functie moet aansluiten bij hun vaardigheden en interesses.
Conclusie
Hoewel studenten bewust hun studie kiezen, lijken ze minder bezig te zijn met hun toekomstige loopbaan. Het concept van werken in breder belang wordt over het algemeen positief ontvangen, maar veel studenten zijn nog niet actief betrokken bij dit thema. Ze zijn echter wel bereid om bij te dragen aan het breder belang, waarbij vooral afwisseling hen zou motiveren. Echter, deze bereidheid is vaak latent, en er zou veel bereikt kunnen worden door deze latente behoefte serieus te nemen en ook expliciet mee te nemen in afwegingen in loopbaankeuzes en de transitie naar werk. Dit heeft implicatie voor onderwijsinstellingen en onderwijsprogramma’s, waarin het belangrijk is dat jongeren zich kunnen oriënterend op maatschappelijke issues, en reflecteren op hun persoonlijke rol en mogelijke bijdrage (in en naast werk). Ook zijn er implicaties voor professionals die werkzaam zijn op het gebied van Loopbaanoriëntatie, -ontwikkeling en –begeleiding (LOB) door meer aandacht te besteden aan betekenisgeving in werk en oriëntatie en reflectie op persoonlijke rol en mogelijke bijdrage en eventuele combinaties in taken tijdens en naast werk.
Wat nu?
Op basis van dit onderzoek wordt de podcast "Toekomstmakers – jongeren in Breder Belang" gemaakt waarin aandacht is voor de afweging van jongeren en het spanningsveld tussen individueel en maatschappelijk belang. Deze serie is binnenkort te beluisteren via je favoriete podcast-app. Ben je benieuwd naar het volledige advies gebaseerd op dit onderzoek? Lees dan het onderzoeksrapport of de infographic.
Literatuur
Ajzen, I. (1991). Organizational Behavior and Human Decision Processes. Elsevier
Bregman, R. (2024). Morele ambitie: Stop met het verspillen van je talent en maak werk van je idealen.
Kluiters, M., & Van Heukelom, M. S. (2024). Duurzame ambitie: Impact maken met je carrière. Business Contact.
