Vanaf 1 februari 2021 is prof. dr. Roland Blonk (hoofdonderzoeker bij TNO, bijzonder hoogleraar aan de Tilburg University) benoemd tot fellow binnen het gezamenlijke fellowship van het NIAS en de NSvP. Roland voelt zich vereerd en dankbaar om geselecteerd te zijn voor het fellowship, dat vijf maanden duurt. Dankbaar voor de erkenning, maar ook voor de verkregen ruimte om op twee decennia onderzoek te reflecteren. “De tijd om een half jaar lang in een multidisciplinaire setting te reflecteren, dat is heel waardevol. Ik vind het een groot cadeau.”
Van klinische psychologie naar arbeidspsychologie
Roland studeerde klinische psychologie aan de Universiteit van Amsterdam en startte in 1990 zijn promotieonderzoek waarnaast hij één dag per week als gedragstherapeut werkte. Hij promoveerde in 1996 op een onderzoek naar de effectiviteit van sociale vaardigheidstraining bij kinderen. Aansluitend werkte Roland als coördinerend post doc aan het Amsterdam Medisch Centrum aan een groot onderzoeksprogramma: Psychische Vermoeidheid in Arbeidssituaties, op het terrein van begeleiding en behandeling van werkgerelateerde psychische klachten. Na drie jaar AMC kwam hij bij TNO in dienst en hield hij zich naast werkgerelateerde psychische klachten bezig met onderzoek naar arbeidsmotivatie van werkzoekenden. De overstap van klinische psychologie naar arbeidspsychologie is sindsdien een feit, en het onderzoeksveld waarin Roland zich vanaf dat moment op toelegt. De jaren daarna houdt hij zich vooral bezig met onderzoek naar de onderkant van de arbeidsmarkt en het verhogen van de effectiviteit van re-integratie.
Een blik vanuit het gedragsperspectief naast een economisch perspectief biedt ruimte om vanuit een bredere, menselijke context te kijken.
Afstand tussen werkzoekende en werkgever
Zijn onderzoek was aanvankelijk gericht op individuen, personen met een afstand tot de arbeidsmarkt. ‘Tot’ de arbeidsmarkt: het woordgebruik doet vermoeden dat het alleen betrekking heeft op de persoon in kwestie, alsof het een eigenschap is van de persoon. Terwijl een afstand wordt bepaald door twee punten, in dit geval staat aan de ene kant de langdurig werkzoekende en aan de andere kant de werkgever. En die werkgevers mogen hun hand best wat verder uitreiken. Want het effect van succesvolle re-integratie op de arbeidsmarkt wordt bepaald door de kwaliteit van de interventie, door het individu en door de begeleiding van een werkgever.
Er wordt bijvoorbeeld weinig echt geïnvesteerd in talentontwikkeling van werknemers met een praktische opleiding. Als gevolg daarvan stromen zij niet door, en houden daarmee werkplekken bezet voor instromers uit de bijstand, zonder diploma of met een beperking. Werkgevers mogen anders gaan denken over het investeren in deze medewerkers en meer betrokken raken bij het realiseren van een inclusieve arbeidsmarkt. Een blik vanuit het gedragsperspectief naast een economisch perspectief kan daar een waardevolle bijdrage aan leveren, omdat het ruimte biedt om vanuit een bredere, menselijke context te kijken.
We weten ondertussen zo veel over gedragsverandering, maar nog steeds wordt het in dit domein te weinig toegepast.
Aanvullen vanuit gedragsperspectief
Sommige fellowshipvoorgangers raakten dezelfde onderwerpen vanuit zo’n economisch perspectief, gericht op beleid. Roland wil hier graag aanvullend op zijn, door onderwerpen vanuit gedragsperspectief te onderzoeken en op die manier meer context mee te nemen. Onderzoeken met welke maatwerkoplossingen je personen nu echt in beweging krijgt. We weten ondertussen zo veel over gedragsverandering, maar nog steeds wordt het in dit domein te weinig toegepast. “Mijn verhaal voor het fellowship gaat over de professional: is hij voldoende toegerust en krijgt hij de ruimte om echt aandacht aan een werkzoekende te besteden?”
Ruimte voor de professional voorop
Bij sommige organisaties ziet Roland het in de praktijk mis gaan. Bijvoorbeeld omdat er wordt gestuurd op het halen van targets: dit jaar moet een x aantal personen uit de uitkeringssituatie. De begeleidende professional verliest dan ruimte om goede begeleiding op maat te bieden, waardoor op korte termijn werkzoekenden (mogelijk) aan het werk komen maar vervolgens na een aantal maanden weer terugstromen de uitkeringssituatie in. Moet je je ook voorstellen wat dat mentaal doet voor een werkzoekende. Als er alleen op het proces wordt gestuurd of wordt gefocust op de 162 tools die beschikbaar zijn in plaats van de professional als professional centraal te stellen, dan kunnen hulpverleners nooit de kwaliteit bieden die nodig is. Gelukkig zijn er ook genoeg organisaties die door hebben hoe het wel moet, en waar met het toepassen van maatwerk zelfs kostenbesparend wordt gewerkt. Want iemand negen maanden begeleiden naar een baan die echt past levert uiteindelijk meer op dan iemand binnen twee maanden ergens plaatsen om vervolgens te constateren dat diegene na een half jaar doodongelukkig weer thuis zit.
Self efficacy
In een eerste voorzichtige terugblik blijkt er een duidelijke rode draad te bestaan die al een belangrijke rol speelde in conclusies van Rolands eerste onderzoeken: self efficacy. In het Nederlands spreken we van zelfeffectiviteit of competentiebeleving. Het vertrouwen in jezelf om succesvol te zijn in bepaalde situaties: succesvol in het voltooien van bepaalde taken, doelen of het oplossen van problemen. Het bleek een succesfactor van de sociale weerbaarheidstraining bij kinderen en een bepalende factor bij herstel van burn-out. En één van de succesvolle elementen van de JOBS-methode.
Hoop voor langdurig werkzoekenden
“Bij TNO startte ik nogal toevalligerwijs met onderzoek naar de beïnvloedbaarheid van motivatie van langdurig werkzoekenden. Een jaar later zat ik in het vliegtuig naar Michigan om Richard Price en Amiram Vinokur te spreken over hun succesvolle interventie.” Die interventie is de JOBS-methode, in midden jaren ‘80 ontworpen door deze gelauwerde onderzoekers. Het is een terugkerend onderwerp in het gesprek met Roland. “Elementen uit de methode zijn vandaag de dag nog steeds relevant, dat is het mooie eraan.” Wij zouden nu zeggen: het is de toepassing van positieve psychologie; door groepstraining ontstaat nieuw perspectief voor werkzoekenden, geschraagd door volharding en hoop in een ogenschijnlijk uitzichtloze situatie.
Versterken van het individu
Na het bezoek aan Michigan en veel trainingen zijn het die succeselementen uit de JOBS-methode die beklijven. Het gaat over het inzetten van kwaliteiten, het versterken van het individu. “Het is het fundament geworden in mijn denken over re-integratie”, aldus Roland. “Dat wil ik dus ook zeker in het fellowshiponderzoek verwerken. Terugblikken op twintig jaar onderzoek, maar ook vooruit kijken: wat moet er dan nog meer gebeuren?” Roland wil verschillende onderwerpen in een aantal essays verwerken en daarnaast één verhaal schrijven.
De multidisciplinaire setting gaat nieuw perspectief bieden, daar ben ik van overtuigd.
Multidisciplinair werken verruimt je blik
Wat hoopt Roland dat het fellowship hem brengt? “Ik hoop verrast te worden door de personen met wie ik een half jaar lang in multidisciplinaire setting mag werken.” Zoals een aantal jaren geleden, toen Roland en collega’s van de TU Delft een onderzoeksvoorstel schreven voor een EU-fonds op het terrein van jeugdwerkloosheid. "Daar was een operaregisseur bij betrokken. Voor dit EU-fonds was het voorgeschreven: verplicht iemand betrekken uit de school of arts in het onderzoeksteam. Ons onderzoeksvoorstel behelsde onder meer het betrekken van inwoners uit de stad bij het jeugdwerkloosheidsprobleem. Jeugdwerkloosheid heeft zeer negatieve gevolgen, ook op langere termijn voor deze jongeren. Ons voorstel heeft ondanks speciale vermelding niet gewonnen, maar het is nog steeds inspirerend voor mij hoe wij uit verschillende disciplines toen samenwerkten. Ik krijg nog steeds een glimlach als ik er aan denk."
Cadeau uitpakken
"Hopelijk kunnen we bij de start van het fellowship in februari 2021 dankzij soepelere coronamaatregelen alweer met elkaar om tafel zitten, maar ook als dat niet zo is heb ik er ontzettend veel zin in. De multidisciplinaire setting gaat nieuw perspectief bieden, daar ben ik van overtuigd. Ik kijk er naar uit om onze bevindingen te delen."
