Krapte op de arbeidsmarkt

Op 7 februari organiseerden het Tijdschrift voor Arbeidsvraagstukken en de NSvP het symposium ‘Werken tot Nut van het Algemeen’. Centraal stond de vraag waar we ons schaarse arbeidspotentieel voor willen inzetten. En wat is nuttig werk precies? Hoe gaan we van bullshit- naar bull’s eye banen? Een middag met levendige discussies vanuit veel verschillende perspectieven, waaruit blijkt dat moeilijk een eenduidig antwoord te geven is op de vraag wat de belangrijkste opgaven van de toekomst zijn en wie dat bepaalt. Wat wel vaststaat is dat de verbinding tussen werk, maatschappelijke opgaven en de ervaring van zinvol werk, aandacht vraagt en dat werk méér is dan een bijdrage aan het BNP of puur het verwerven van inkomen.

Dit symposium stelt de belangrijke toekomstvraag waar we ons schaarse arbeidspotentieel voor willen inzetten. Wat is nuttig werk? En hoe komen we van bullshit naar bull's eye banen in een krappe arbeidsmarkt? We jagen een debat aan over nuttig werk in relatie tot behoeften in de samenleving, de economie en de persoonlijke ervaring van zinvol en waardevol werk. Het symposium is een initiatief van de NSvP en het Tijdschrift voor Arbeidsvraagstukken. Woensdag 7 februari 2024, Utrecht.

Het moet normaal worden dat mensen zich naast hun baan inzetten voor kwetsbare maatschappelijke sectoren als zorg en onderwijs. Met het nieuwe NSvP-programma ‘Werken in Breder Belang’ wil programmamanager Luc Dorenbosch het gevoel van urgentie terugbrengen dat in coronatijd ontstond. "Dit zal vooral een ‘will-based’ keuze moeten zijn, vanuit de motivatie voor het algemeen belang."

De transitie die nodig is om iedereen zorg te bieden, terwijl het arbeidstekort verder oploopt en de zorgvraag stijgt, vraagt volgens consultant Jacqueline Stuurstraat om veelzijdige veranderingen. “Vijftien jaar geleden wezen de arbeidsmarktrapporten al op dubbele vergrijzing en de arbeidsmarkttekorten, maar de urgentie wordt pas sinds kort echt gevoeld. Met de oplopende personeelstekorten is veranderen steeds lastiger, elke dag uitstel is een dag verloren.” Een interview. 

Krapte in de zorg? Absoluut. Maar een tekort aan arbeidspotentieel is er volgens directeur Wilco de Vries van Tempo-Team Specialties zeker niet. Vooral extra begeleidingscapaciteit is nodig om de vicieuze cirkel waar zorgorganisaties in zitten te doorbreken. "Geïnteresseerden en nieuwkomers zullen dan ook echt in de zorg gaan én blijven werken. Zo verlaag je ook de werkdruk en uitstroom van zorgpersoneel.”

De vragen: ‘Wie heeft toegang tot werk?’ en ‘Waaraan willen we werken om onze toekomstige samenleving op te bouwen?’ zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden en vormen een belangrijke toekomstvraag, waar we nieuwe antwoorden op moeten vinden. Hoe hebben we werk tot nu toe verdeeld en georganiseerd, oftewel: Wie werkt, waar en waaraan? En hoe kunnen we essentiële beroepen en sectoren overeind houden? In deze HR 360 podcast van HR dienstverlener Mercer ging ik met Bart Jan Cune vanuit dit bredere perspectief in gesprek over het thema krapte op de arbeidsmarkt.

Goed werkgeverschap was altijd al belangrijk, maar wordt nog belangrijker - zeker voor beroepen waar de situatie zeer fragiel is, zoals bijvoorbeeld in de zorg en het onderwijs. In veel organisaties waar het schuurt, piept en kraakt is te weinig oog geweest voor de waardering voor professionaliteit en vakmanschap, stellen Daniël van Middelkoop en Hafid Ballafkih, beiden lector aan de Hogeschool van Amsterdam. Deel 1 van het tweeluik is een interview met Hafid Ballafkih: “Het is tijd dat we meer gaan denken in maatschappelijk nut en daar duidelijke keuzes in maken: wat levert iets op voor de samenleving?”

De bureaucratische controlekramp in publieke sectoren erodeert vakmanschap en zingeving, jaagt professionals gedesillusioneerd weg en maakt dat (jonge) mensen niet in zorg en welzijn of onderwijs willen werken. Volgens Jan Smit, medeoprichter van Broosz, moet werken in de publieke sector fundamenteel anders georganiseerd worden. "Geloven in de professionaliteit, de autonomie en het vakmanschap van je mensen."

Maatschappelijke sectoren als zorg, onderwijs, veiligheid en kinderopvang zijn essentieel voor de kwaliteit van onze samenleving en bieden mooie kansen om betekenisvol werk te doen. Toch hebben juist deze sectoren te maken met grote uitdagingen in het werven en behouden van personeel. In dit artikel vertelt NSvP-directeur Sonia Sjollema wat er in haar ogen misgaat en hoe het anders kan én moet.

We kunnen er niet omheen dat goed samen werken noodzakelijk is om de belangrijkste uitdagingen in de huidige arbeidsmarkt het hoofd te bieden. En dat vraagt om goed werk en goed werkgeverschap, stellen Daniël van Middelkoop en Hafid Ballafkih, beiden lector aan de Hogeschool van Amsterdam. Helaas schort het daar nogal eens aan. Zij houden een pleidooi voor een herwaardering van professionaliteit en vakmanschap in organisaties en op de arbeidsmarkt. Deel 2 van het tweeluik is een interview met Daniël van Middelkoop: “Als een nieuwe regel of richtlijn afleidt van goed werk leveren, kom dan in constructief verzet.”