Medewerkers in de ouderenzorg voelen zich vaak tekortschieten, omdat ze niet de zorg kunnen bieden die ze zouden willen. Ze hebben steeds minder tijd, terwijl er steeds meer van ze wordt verwacht. De zorg wordt steeds zwaarder, terwijl het opleidingsniveau in de sector daalt. Medewerkers ervaren een grote afstand tot het management en de negatieve beeldvorming komt de sector ook al niet ten goede.
Bij kwaliteit van zorg draait het om de medewerkers, concludeerde Anne-Mei The tijdens haar onderzoek in een verpleeghuis waar zij twee jaar meeliep en -werkte. Als zij plezier in hun werk hebben, invloed ervaren en zich verantwoordelijk voelen voor de bewoners, komt dat de hele ouderenzorg ten goede. ‘Het gaat erom dat we juist goed voor de medewerkers zorgen, in hen investeren. En daarom moeten we hen een stem geven en hen leren die stem te gebruiken.’ Hiertoe heeft Anne-Mei The samen met Cilia Linssen de methode De Werkvloer Centraal opgezet.
Tijd-Voor-Ons-zelfbijeenkomsten
De kern van het programma zijn de wekelijkse Tijd-Voor-Ons-zelfbijeenkomsten (TVO’s) waarin medewerkers onder begeleiding kunnen spreken
over wat hen bezighoudt. Want werken in de zorg vergt veel van de medewerkers. Cultureel antropologe Anne-Mei The: ‘Verzorgenden worden geconfronteerd met ziekte, agressie en de dood. Ze staan dagelijks voor dilemma’s. Hoe ze ondanks de werkdruk goede zorg kunnen leveren. Hoe ze hun aandacht tussen de bewoners moeten verdelen. Hoe ze met bewoners, familie en collega’s om moeten gaan. Dat levert nogal eens problemen op. Er is nauwelijks tijd en gelegenheid hierbij stil te staan en er binnen het team over te praten.’
Pilotprojecten
In 2007 zijn er verschillende pilotprojecten gestart, gesponsord door Agis, ActiZ, de NSvP en Vereniging het Zonnehuis. De deelnemende huizen binnen de pilot zijn inmiddels allemaal op eigen kracht verdergegaan en hebben de aanpak
uitgebreid. Intussen zijn ook ‘nieuwe’ huizen met De Werkvloer Centraal begonnen. Marijke Notermans is intervisiebegeleider en is vanaf de start bij het project betrokken. In april 2007 werd ze door Anne-Mei The gevraagd om begeleider van de bijeenkomsten te worden. Ze begeleidde groepen in Doorn, Hilversum en Amsterdam. Inmiddels zijn alle TVO’s zoals de bedoeling is bij De
Werkvloer Centraal opgepakt door eigen begeleiders van de betrokken huizen en is Marijke als supervisor verantwoordelijk voor het coachen van de begeleiders.
De Werkvloer Centraal biedt de mogelijkheid om stil te staan en te reflecteren. In wekelijkse TVO’s geven medewerkers zelf aan wat ze nodig hebben, raken ze met elkaar in gesprek over zaken die ze verbeterd willen zien, en wat ze daar zelf aan
kunnen doen. Ze spreken elkaar daardoor eerder op problemen aan, onderhuidse conflicten worden eerder opgelost en de onderlinge communicatie verbetert sterk. Bij ontevredenheid over het management gaan ze eerder het gesprek aan. De kloof tussen werkvloer en management verkleint hierdoor. Je kunt samen een oplossing bedenken en dat werkt heel goed, heeft Notermans ervaren.
Door met elkaar in gesprek te gaan, leer je elkaars sterke punten kennen. In de TVO’s komen thema’s naar boven waar medewerkers het niet eerder met elkaar over hadden. De Werkvloer Centraal is hard nodig in een tijd van verschraling.
Medewerkers in de ouderenzorg hebben vaak niet eens pauze om te eten. Notermans: ‘Het is van groot belang af en toe een pas op de plaats te
maken en je af te vragen: waar sta ik en waar ga ik naartoe?’
Projectresultaten
Het project heeft geresulteerd in een aantal eindproducten: een leergang voor teammanagers, een training voor begeleiders en een apart doe-het-zelf-zorgboek voor verzorgenden. Het is een laagdrempelig werkboek om zelf met allerlei – vaak lastige – thema’s aan de slag te gaan.
Naast een hoofdvraag en een fragment uit ‘In de wachtkamer van de dood’ of een citaat van een verzorgende, bevat iedere bladzijde drie onderdelen:
- Hoe kan ik hier zelf over nadenken,
- Hoe kan ik er met collega’s mee aan de slag,
- Een concreet actiepunt voor de komende tijd met tips en suggesties.
Dit boek geeft medewerkers een ‘tool’ in handen om deze manier van werken zelf en met het team te kunnen voortzetten en verder te ontwikkelen.
Het ‘doe-het-zelfzorg-boek’ is uitgegeven bij Bohn Stafleu van Loghum ISBN 978 90 313 634 14. Anne-Mei The, Cilia Linssen en Sanne van Roosmalen.
Reageren