Werk dat bijdraagt aan de kwaliteit van de samenleving wordt steeds belangrijker met de huidige arbeidsmarktkrapte. Maatschappelijke sectoren die bijdragen aan brede welvaart lopen tegen uitdagingen aan wat betreft het werven en behouden van personeel. Studerende jongeren – de werknemers van morgen – zouden een belangrijke rol kunnen hebben in het vervullen van waardevolle functies. Maar zijn deze jongeren wel bezig met de maatschappij en hun bijdrage hieraan? En zijn zij gemotiveerd om te gaan werken in Breder Belang? Of worden zij al geconfronteerd met (te) hoge verwachtingen en hebben zij hun handen vol aan het vinden van woonruimte en het afbetalen van hun studieschuld? Masterstudente Susan Vermeulen zoekt het uit tijdens haar stage bij de NSvP.
Het kiezen van een baan in belang van de maatschappij begint met een intentie. Voor sommigen is die intentie sterk, misschien zelfs een roeping, en zal niks op hun pad hen tegen houden. Voor anderen is de intentie minder expliciet, of zijn er blokkades die hen van hun idealen en verwachtingen over de toekomst afhouden. De theorie van gepland gedrag (Azjen, 1991) biedt een leidraad om naar de intenties van mensen te kijken. Toegepast op studenten en hun loopbaankeuzes kan een intentie door veel factoren bepaald worden, zoals attitudes en overtuigingen over het gedrag (werken in het belang van de maatschappij), de perceptie van controle en de invloed van geldende sociale normen.
Attitudes ten opzichte van gedrag
Een aanzienlijk deel van de jongeren ervaart zorgen in hun leefwereld (SER, 2022). Het kunnen kopen van een huis, het vinden van een passende, goedbetaalde baan en de stijgende prijzen zijn belangrijke elementen in de zoektocht van jongeren naar hun plek in de maatschappij. Bovendien kampen de meeste studenten met een studieschuld die niet alleen druk legt op het behalen van hun diploma, maar ook op eerder genoemde elementen. Deze zorgen kunnen leiden tot een individualistische instelling waarbij jongeren het gevoel hebben dat ze op de eerste plaats voor zichzelf moeten zorgen en weinig ruimte ervaren om daar het belang van de maatschappij bij te betrekken.
Maar jongeren zijn ondanks deze persoonlijke zorgen ook bezig met maatschappelijke thema’s. Volgens UNICEF vinden zij momenteel klimaatverandering het belangrijkst, gevolgd door armoede en oorlogen in de wereld (UNICEF, 2023).
Gevoel van controle
Jongeren kunnen dus zorgen hebben over hun eigen toekomst in de maatschappij én kunnen zich betrokken voelen bij maatschappelijke problemen. Om daadwerkelijk een bijdrage te kunnen en willen leveren aan het Brede Belang is het belangrijk dat jongeren ervaren invloed te kunnen uitoefenen. Enerzijds zorgt het idee dat de sociale structuur de oorzaak is van deze problemen voor gevoelens van machteloosheid en onverschilligheid. Anderzijds ervaren sommige jongeren er mogelijk ook een gevoel van berusting bij: de problemen zijn toch te groot om nog te kunnen behappen.
Hoewel jongerenparticipatie in de politiek laag is, en relatief weinig jongeren stemmen (Moor, 2022), betekent het niet dat zij de hoop op (politieke) invloed en participatie hebben verloren. Een (weliswaar klein) deel van de jongeren maakt zich daadwerkelijk hard voor maatschappelijke problemen. Deze jongeren tonen een activistische instelling en nemen een proactieve houding aan ten behoeve van het algemeen belang, door hun standpunten te uiten op sociale media of deel te nemen aan protestacties. Volgens hoogleraar Femke Kaulingfreks speelt ook mee dat jongeren zich niet altijd thuis voelen in de formats voor participatie die volwassenen bieden (Movisie, 2023) en zijn zij vooral op zoek naar eigen manieren van beïnvloeding.
Hedendaagse normen
Tegenwoordig zijn jongeren 'digital nomads' en een groot deel van hun belevingswereld speelt zich online af. Het is daarom niet verrassend dat zij vaak worden blootgesteld aan online trends die de ideeën van jongeren beïnvloeden. Een opmerkelijke trend is de De FIRE-beweging (Financially Independent, Retire Early) die sterk in opkomst lijkt te zijn. Daarbij is het streven om snel financiële onafhankelijkheid te bereiken, om met “quick wins” en een passief inkomen al op 35-jarige leeftijd met pensioen te kunnen gaan. Dit lijkt aan te slaan in een wereld waarin sociale media onderlinge vergelijking stimuleert en de druk verhoogt om zo succesvol mogelijk te zijn. Maar wordt succes werkelijk gedefinieerd door financiële vrijheid? Of draait succes misschien om het bijdragen aan een betere wereld? Het is met name Rutger Bregman die met zijn boek ‘Morele ambitie’ een tegenwicht lijkt te willen stellen tegen deze eenzijdige focus op financieel succes.
Onderzoek
In een wereld waar werk dat bijdraagt aan de kwaliteit van de samenleving steeds belangrijker wordt, staan jongeren voor een cruciale keuze. Het is duidelijk dat de jongeren van vandaag aan verschillende invloeden bloot staan als het gaat om gedragsopties, waargenomen controle en geldende normen. Maatschappelijk bewustzijn onder jongeren is er zeker, maar dit leidt niet altijd tot daadwerkelijke actie.
Om te begrijpen welke factoren een rol spelen in de afwegingen die jongeren maken en te onderzoeken wat er voor nodig is om afwegingen in studie en loopbaan gericht op het algemeen belang meer expliciet te maken, betrekken we ook de jongeren zelf. Met een kwalitatief onderzoek naar de eigen ervaringen, visies en overwegingen van jongeren hoopt Susan hier meer inzicht in te krijgen. De resultaten worden gedeeld in een podcastserie.
Literatuur
Ajzen, I. (1991). Organizational Behavior and Human Decision Processes. Elsevier
