maatschappij

We kunnen er niet omheen dat goed samen werken noodzakelijk is om de belangrijkste uitdagingen in de huidige arbeidsmarkt het hoofd te bieden. En dat vraagt om goed werk en goed werkgeverschap, stellen Daniël van Middelkoop en Hafid Ballafkih, beiden lector aan de Hogeschool van Amsterdam. Helaas schort het daar nogal eens aan. Zij houden een pleidooi voor een herwaardering van professionaliteit en vakmanschap in organisaties en op de arbeidsmarkt. Deel 2 van het tweeluik is een interview met Daniël van Middelkoop: “Als een nieuwe regel of richtlijn afleidt van goed werk leveren, kom dan in constructief verzet.”
 

Een brede maatschappelijke discussie is nodig om te kiezen welke essentiële taken we door wie willen laten doen. Het is een van de conclusies van het symposium Werken in Algemeen Belang dat de NSvP op 20 september 2022 organiseerde in voormalige gevangenis De Lik, Utrecht. Tijdens dit event deelden bestaande initiatieven (de Nationale Zorgreserve, Ministerie van Defensie, Brainport Eindhoven) hun inzichten en ervaringen en werd gesproken over een andersoortige arbeidsmarkt waarin het heel gebruikelijk is dat je naast je werk kunt bijdragen aan het algemeen belang, als een maatschappelijke schil in tijden van crisis. Welke stappen gaan we zetten om dit voor elkaar te krijgen?

Symposium Werken in Algemeen Belang > terugkijken kan hier. Tijdens het NSvP OmkeerEvent leerden we van bestaande initiatieven en dachten we na over een andersoortige arbeidsmarkt waarin het heel normaal is dat je naast je werk kunt bijdragen aan het algemeen belang. Naast je baan paraat staan voor vrede, zorg en onderwijs: hoe organiseren we dat? Met gastsprekers Monique Kremer (Hoogleraar Actief Burgerschap UvA) - Milou Grijpink (Ministerie van Defensie) - José Geertsema (Nationale Zorgreserve) - Mieke Zijlstra (Brainport Development) - Joop Schippers (Hoogleraar Arbeidseconomie UU, Future of Work Hub).

Wanneer er vanuit de overheid gepraat wordt over mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt gebeurt dit nog veel te vaak in cijfers; hoeveel kost het een gemeente wanneer er iemand in de bijstand zit en hoeveel kost het om deze mensen weer aan het werk te krijgen? Er wordt te weinig gekeken naar de mensen zelf en wat werk kan bijdragen aan hun leven. Om een andere kijk te krijgen op dit vraagstuk bezocht Sonia van Wenum, masterstudent sociale psychologie, het in 2017 opgerichte Scope. Scope is een sociale coöperatie, een plek waar mensen in de bijstand met behoud van hun uitkering en met gespecialiseerde ondersteuning een eigen onderneming kunnen starten. Dit artikel laat licht schijnen op de waarde van werk voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt, met behulp van de verhalen van drie startende ondernemers en hoe zij vanuit de bijstand weer aan de slag zijn gegaan.

Rutger Claassen is Hoogleraar Politieke Filosofie en Economische Ethiek aan Universiteit Utrecht en heeft een speciale belangstelling voor de economische ethiek en de morele waarde van markten en bedrijven. De krapte op de arbeidsmarkt maakt onze publieke sectoren kwetsbaar, in de concurrentieslag trekken bedrijven vaak aan het langste eind. Maar als de samenleving vervolgens piepend en krakend tot stilstand komt schieten we daar weinig mee op. Onze vraag is dan ook: hebben bedrijven een publieke rol of zijn zij er alleen om winst te maken en zo bij te dragen aan onze welvaart? In onze zoektocht naar de vraag wat het algemene belang eigenlijk is en of bedrijven hier een rol te spelen hebben spreken we Claassen over zijn ideeën. 

Als de coronapandemie en de oorlog in Oekraïne één ding duidelijk hebben gemaakt, is het wel dat een permanente arbeidsreserve dringend noodzakelijk is voor vitale maatschappelijke sectoren als zorg, onderwijs en defensie. Nederlanders meldden zich massaal aan voor werken voor het algemeen belang. Maar welke rol kunnen werkgevers spelen bij het beschikbaar stellen van personeel en wat levert dit hen – naast een goed gevoel – nog meer op?
 

Terwijl werkgevers merken dat de krapte tot recordhoogte is gestegen en de piek nog niet is bereikt, blijft er nog altijd veel arbeidspotentieel onbenut. Hoe komt het dat die kloof er nog altijd is? Welke mindshift is hiervoor nodig? In gesprek met Paul den Uijl (COO Tempo-Team) en Ila Kasem (directeur Van de Bunt Organisatieadvies) over arbeidsparticipatie en de gemeenschappelijke verantwoordelijkheid van overheid, werkgevers en burgers. 

De aangekondigde krapte op de arbeidsmarkt als gevolg van vergrijzing en ontgroening is in veel sectoren inmiddels werkelijkheid geworden. En gezien de demografische prognoses is Nederland daar de komende decennia nog niet vanaf. De reflex van werkgevers - het bieden van hogere lonen - zorgt vooral voor herverdeling van de schaarste en niet voor een oplossing daarvan. Wat zijn de andere opties om in het structurele tekort aan arbeidskrachten te voorzien? Arbeidseconoom Joop Schippers schetst zijn perspectief. 

Ruim 1 miljoen mensen willen én kunnen op enige manier werken, maar slagen er niet in om aan duurzaam en betaald werk te komen; zélfs niet in een krappe arbeidsmarkt. Naar aanleiding van het whitepaper "De arbeidsmarkttransitie. Naar meer waarde en meer werk" van Ton Wilthagen en Marieke Stolp, was er in oktober '21 een debatavond in De Balie over het belang van arbeidsparticipatie, de parallelle arbeidsmarkt, en de beste manieren om iedereen aan boord te halen. Welke systemische veranderingen zijn nodig om wél tot een inclusieve arbeidsmarkt te komen? Wat willen we een nieuw kabinet meegeven?

Met deze publicatie willen we het debat over het werken na corona voeden en verscherpen door terug- én vooruit te kijken. De kantoren in Nederland gingen maandenlang potdicht. De belevingen van het thuiswerken lopen erg uiteen. Sommigen werden er beter van, anderen ondervonden meer psychosociale klachten door het thuiswerken. Er gebeurt en loopt van alles door elkaar. Als een cocktail van nieuwe ervaringen die het werken in lockdown typeert. Hoe nu verder?