Nudging is vooral bekend als manier om mensen gezondere keuzes te laten maken. Maar hoe kunnen we deze gedragsveranderingstactiek inzetten om leren en ontwikkelen te stimuleren?
Op 23 november organiseerde de NSvP de Middag van het Ontwikkelgedrag in Dierenpark Amersfoort. Heel toepasselijk passeerde de deelnemers het olifantenverblijf voordat ze plaats namen in de salonzaal - symbool voor nudging is de moederolifant die het jong een zetje in de goede richting geeft. Op deze middag sprak gedragsexpert Koen Smets (alias Koenfucius) over zijn visie op het nudgen van ontwikkelgedrag en werd het winnende team van de NudgeChallenge bekend gemaakt.
‘homo economicus’ vs. ‘homo realisticus’
Koen Smets, behavioural economist by accident en directeur-oprichter van The Bee, begon zijn keynote met veelgenoemde redenen om te leren en ontwikkelen: om jong te blijven, om bij te blijven, voor promotie, voor een sterker CV… Dit zijn allemaal rationele redenen. Hierbij worden prikkels en regels ingezet om werkenden aan het leren te krijgen. Smets geeft hier het de term ‘homo economicus’ aan. In contrast noemt hij ook de ‘homo realisticus’, die kijkt naar de intrinsieke motivatie om te leren, en de mogelijke hindernissen die de werkende daarbij ervaart.
Belangrijke vragen over het leergedrag zijn: waarom leren we wel óf juist niet, en welke vormen van leren zijn er. Er werden vijf type leren genoemd: expliciet en impliciet leren, feedback, verbreden van de horizon, experimenteren en ontleren. Met name dit laatste krijgt volgens Smets onvoldoende aandacht. We houden te graag vast aan wat we al weten - dit is de status quo bias. Om nieuwe inzichten te leren moet je soms oude dingen ontleren.
Zonder vraagteken is er geen leren
Leren is de essentie van ons succes. Zo stelt Koen Smets: ‘Zonder vraagteken is er geen leren’. Een quote van Albert Einstein benoemt deze essentie van succesvol leren: ‘I have no special talents. I am only passionately curious’. Nieuwsgierigheid is iets van alle generaties en een van onze sterkste drijfveren. Deze nieuwsgierigheid kan worden gedempt door angst voor chaos, binnen organisaties te vertalen als het belang van efficiëntie. Daarentegen kunnen de juiste structuur en cultuur leergedrag ook stimuleren. Een voorbeeld is technical doodling, dat Google introduceerde om de medewerkers ‘ruimte’ te geven het hoofd vrij te maken. Met doodling wordt zowel focus als creativiteit en bewustzijn gestimuleerd.
Nieuwsgierigheid heeft verband met expliciet en impliciet leren, feedback leren, verbreden van de horizon, experimenteren. Een helder voorbeeld van experimenteren komt van woongigant Ikea. Hier werd frustratie omgezet in nieuwsgierigheid. Een van de eerste werknemers kreeg zijn salontafel niet in de auto. Hij besloot te experimenteren met manieren om dit probleem op te lossen. Zo ontstond het idee van de bekende do-it-yourself bouwpakketten van de Ikea. Om vrij te kunnen experimenteren is het overigens wél van belang om psychologische veiligheid te creëren, stipt Koen Smets aan.
Er werd een koppeling gemaakt met de vier principes van nudgen: maak het gedrag attractive (nieuwsgierigheid stimuleren), verminder hindernissen (easy), social (impliciet leren zo veel mogelijk expliciet maken) en timing - oftewel het vaak toegepaste EAST model.
Download hier de pdf van Koen Smets' keynote
"Beter Leren en Ontwikkelen - een kwestie van gedrag (?)"
De volledige presentatie van Koen Smets kun je hier integraal (terug)zien:
Hoe zit dat nu eigenlijk in mijn organisatie?
Vervolgens werd er gediscussieerd aan de verschillende tafels. Wat zijn belemmeringen en biases waar werkenden in de eigen organisatie tegenaan lopen? Hoe uiteenlopend de organisaties ook waren, er werd toch een aantal dezelfde belemmeringen gezien. Angst en gewoonten of een gebrek aan tijd werden bijvoorbeeld vaak genoemd. Daarna werd nagedacht over hoe je deze denkfouten uit je eigen HR-beleid haalt. De drie initiatieven van de NudgeChallenge boden hier mooie inspiratie over hoe een soms subtiele verandering veel teweeg kan brengen.
Onontgonnen gebied en oog voor ethiek
Gedragsgerichte aanpakken zijn een nog onontgonnen gebied als het om het thema leren en ontwikkelen gaat. De drie NudgeTeams die in 2017 NSvP-subsidie ontvingen voor het uitvoeren van een OntwikkelNudge presenteerden nu hun onderzoek en bevindingen via een korte film en persoonlijke toelichting.
De NSvP wil met het meerjarenprogramma van de Omkering realiseren dat er ruimte is en blijft voor basale menselijke behoeften in werk. De behoefte aan autonomie is zo’n basale menselijke behoefte en vanaf het begin heeft dus vastgestaan dat het ook bij het uittesten van de Nudges vooral moest gaan om het beïnvloeden van bewuste keuzes. Dat was bij alle drie de interventies - van Team Gemeente Zutphen, Team Fontys en Team UWV - het geval.
De NudgeEindprijs van € 15.000 werd uitgereikt aan het team met het best opgezette experiment en de meest interessante resultaten. Beoordelingscriteria die aan de jury zijn meegegeven:
• Gedragskennis wordt helder en innovatief toegepast
• Methodische aanpak en kwaliteit
• Heldere boodschap voor wetenschap en praktijk
• Gedegen ethische reflectie
NudgeFilm Team Gemeente Zutphen
Vanuit de jury werd naar voren gebracht dat Team gemeente Zutphen een interessante casus is omdat de aanpak echt over informeel leren in organisaties gaat, waarbij een relatie wordt gelegd met een meer naar buitengerichte werkcultuur en kansen voor informeel leren. De gekozen aanpak werd door de jury gewaardeerd, waarbij duidelijk werd dat leren en ontwikkelen een moeilijk meetbare target is. Risico nemen door in te stappen in een nieuwe werkwijze met veel extra tijdsinvestering en onbekende uitkomsten bleek een belangrijke belemmering voor werknemers. De jury wil het team aanmoedigen om uiteindelijk ook zelf een risicovolle stap te nemen en na de testfase te experimenteren met Nudges in de échte werksituatie. Want het is nog niet gezegd dat risico nemen in een spel vergelijkbaar is met echte risico’s nemen in de werkpraktijk.
NudgeFilm Team Fontys Hogeschool
Interessant aan het initiatief van Fontys Hogeschool is dat het gaat om een aanpak door docenten voor docenten, gericht op het stimuleren van gebruik van een platform om kennis en ervaringen te delen op het gebied van mediawijsheid. De voorgestelde Nudges waren concreet en creatief, met de inzet van posters en webcamcovers. Tijdsdruk speelde een belemmerende rol bij een goede uitvoering. Het kan interessant zijn om op termijn de mediawijsheid in de klas als targetgedrag te kiezen en naast platformbezoek de persoonlijke behoeften en ontmoeting tussen docenten centraal te stellen.
And the winner is…
NudgeFilm Team UWV
De uiteindelijke winnaar is naar de mening van jury Team UWV. De jury vindt dat in de goed doordachte aanpak wetenschap en toepassing op een elegante manier bij elkaar zijn gebracht. Aandacht voor de ethische afwegingen leidde tot de keuze voor een type Nudge waarin bewuste overwegingen tot gedragsaanpassing leiden. Het experiment toont aan dat goed onderbouwde mini-interventies relatief grote effecten kunnen hebben die op een eenvoudige wijze ook breder zijn toe te passen om mismatches op de arbeidsmarkt aan te pakken. Team UWV werd beloond met een bronzen olifanten-trofee en een check van €15.000 om hun winnende nudge verder te ontwikkelen.
Al met al kunnen we terugkijken op een geslaagde Middag van het Ontwikkelgedrag. Gezamenlijk zijn er weer stappen gezet om een leven lang leren te stimuleren.
Voor meer informatie over Nudging binnen organisatie ten behoeve van Leren en Ontwikkelen, kijk in ons speciale Nudging Dossier. Hier vind je o.a. praktische handvatten, een stappenplan voor het ontwerpen van een interventie, het EAST-model en een overzicht van toepasbare nudges in organisaties.
