Naast de winkel met Hollandse tulpen op luchthaven Schiphol kan in de toekomst weleens een café verschijnen met "Amsterdamse baklava". Dat is dan het resultaat van crosscultureel ondernemen. Het is de stip op de horizon van Amsterdammer, Turk en ondernemer Ahmet Can (30). Hij leerde innovatief te ondernemen door zich nooit op één enkele culturele groep te richten.
De meeste ondernemers hebben voornamelijk klanten in hun eigen cultureel etnische netwerk. Ondernemer Ahmet Can is directeur van Şerifoğlu, een Amsterdamse onderneming met één productiebedrijf en vier baklavacafés. Hij pakt de zaken anders aan. Kom je zijn nieuwste baklavacafé binnen, dan valt meteen op dat de gasten van Nederlandse, Marokkaanse en Turkse komaf zijn. Can denkt bij het ondernemen crosscultureel. Hij is onderdeel van een groot netwerk van vrienden en zakenrelaties uit diverse culturele groepen.
Wat is crosscultureel ondernemen? Het is een route om te komen tot samenwerking en verbinding in ondernemerschap tussen de mensen van verschillende etnische achtergronden. Het uiteindelijke doel is bedrijfsgroei, kwalitatieve innovaties en grotere efficiëntie in de bedrijfsvoering. Daarmee realiseer je ondernemerssucces. Crosscultureel ondernemen is gericht op de ontwikkeling van nieuwe businessideeën en -kansen in de regionale, nationale en internationale markten.
Gürkan Çelik (41) is de coach van Ahmet Can. Çelik kwam op zijn 19e vanuit Turkije naar Brabant. Omdat hij zelf moest integreren in de Nederlandse cultuur begreep hij hoe je crosscultureel kunt leren denken en je jezelf daardoor verder kunt ontwikkelen. Çelik werd lector en ontwierp een coachingsmethodiek voor starters en ondernemers die crosscultureel willen werken. Uit zijn onderzoek naar innovatieve ondernemers blijkt dat zij succesvol navigeren tussen twee culturen en hun eigen sterke kanten koppelen aan kansen in de markt.
De samenwerking
Çelik en Can werken al langere tijd samen. Ze zetten in een paar jaar tijd 200 projecten op voor betere diplomatieke Turks-Nederlandse betrekkingen. Gürkan Çelik: ‘Denk aan koffiebijeenkomsten en de vriendschappelijke voetbalwedstrijd in 2012 tussen de parlementariërs van Turkije en Nederland. We wilden verbinden tussen culturen en ondernemers. Ik kijk vanuit mijn lectoraat en Ahmet vanuit zijn ondernemerschap naar cross-overs binnen Nederland.' Vanuit dit netwerk realiseerden zij crossculturele businessactiviteiten. Ahmet Can over verbindingen leggen: 'Wil je met mensen van andere culturen kunnen samenwerken, dan moet je willen leren. En open staan voor de ideeën en meningen van anderen. Dan ontwikkel je je persoonlijk en kom je verder met je onderneming. Om een voorbeeld te noemen: bij ondernemersvereniging Westpoort heb ik meer geleerd over businessmodellen.’
Coach Çelik vult aan: 'Dit soort zaken leer je buiten je eigen culturele kring. Je ziet andere perspectieven, krijgt andere klanten, maakt verbindingen en innoveert daarmee. Dat is crosscultureel ondernemen. Ahmet is erin geslaagd om zich de theoretische inzichten van crosscultureel ondernemen eigen te maken. Hij denkt buiten etnische kaders en komt zo steeds tot verrassende ideeën. Zijn grootste missie is baklava bekend maken als Amsterdams product. Daarvoor heeft hij de smaak van de originele baklava aangepast nadat hij erachter kwam dat veel Nederlanders de minder zoete baklava lekkerder vonden. Ook dat is een aspect van crosscultureel ondernemen. Het is anders denken dan de ondernemer die zich alleen richt op zijn eigen etnische netwerk. Ahmet heeft duidelijk niet gekozen voor een baklavawinkeltje voor Turkse klanten. De ondernemer die daarvoor kiest laat een hele wereld liggen. Crosscultureel zakendoen is overigens ook voor ondernemers met een van oorsprong Nederlandse achtergrond. Bedenk dat iedereen eet, drinkt en diensten en producten nodig heeft. Ondernemen is je aanbod aanpassen aan de vraag. Wanneer je mensen van dienst wilt zijn, ongeacht jouw of hun afkomst, dan onderneem je crosscultureel. Het klinkt vanzelfsprekend, maar dat is het niet. De ondernemers die wel zo denken en doen, zijn de nieuwe businessleaders. Zij maken het verschil in het ondernemen. Ahmet is hier een uitstekend voorbeeld van.'
De coachingsmethodiek
Çelik ontwikkelde een methodiek om ondernemers te begeleiden in het crossculturele met individuele coaching en groepstrainingen. De coaches zijn een gids voor de ondernemers, de trainers zijn ervaren ondernemers met kennis van specifieke aspecten van het ondernemerschap zoals marketing en businessmodellen. Ook kun je met een andere ondernemer een dynamisch duo worden: leeftijdsgenoten die sparren over het ondernemen. Op deze manier leer je buiten je eigen kaders te denken en te handelen.
Çelik gaat in zijn coachingsmethodiek uit van 4 I’s: integraal, iteratief, interactief en innovatief. De ondernemer leert integraal naar zijn onderneming kijken. Het is een iteratief proces. Je werkt stap voor stap en ontwikkelt je al doende. Door interactief te werken, in contact met anderen, reflecteer je eerst en ga je daarna doen. Je kunt daarbij formeel en informeel samenwerken. Het is een doorlopend proces. Het innovatieve is belangrijk. Çelik: ‘Internationaal en over culturen heen denken brengt je op innovatieve ideeën. Het belangrijkste voor crosscultureel ondernemen is echter het reflecteren op jezelf en daarna op het ondernemen. En het willen doen. Elkaar succesverhalen vertellen helpt ook. Natuurlijk heb je mislukkingen maar daarvan leer je om het anders te doen. Elk nee brengt je dichter bij een ja.’
De coachingsaanpak
Trainen: hard bikkelen om het beste uit jezelf te halen. Vaardigheden aanleren en verbeteren.
Coaching: zelfreflectie. Jíj bent het gereedschap waar je mee werkt. Zorg ervoor dat je gereedschap goed blijft werken.
Intervisie: leren van elkaars inzichten en het ontvangen en geven van feedback.
Workshops: kortdurende sessies om kennis en competenties verder te ontwikkelen en om een specifiek onderwerp goed te belichten.
De persoon en het bedrijf
Ondernemers worden gecoacht op twee aspecten. Het persoonlijke en het bedrijfsmatige. Zo leren ze langzamerhand het gedrag te omarmen dat voor crosscultureel ondernemerschap nodig is. Coach Çelik kijkt eerst naar de persoon: 'Zegt iemand crosscultureel te willen ondernemen, dan begin ik met vragen stellen om diegene inzicht te geven in hoe hij denkt, leeft en naar anderen en zijn omgeving kijkt. Ik vraag bijvoorbeeld: Hoeveel contacten op social media zijn niet van jouw etnische achtergrond? Misschien tien procent? Oké, hoeveel daarvan kun je na zessen en in het weekend bellen? Dan gaan ze nadenken. De meesten noemen er hooguit twee. En heb je 900 Turkse contacten en 100 andere? Dan leef je vooral Turks. Ondernemers kunnen pas veranderen wanneer ze zich bewust zijn van hun denkbeelden en gedrag. Crosscultureel ondernemen betekent jezelf veranderen. Wanneer de ondernemer dit echt wil doen, dan kan hij beginnen. Ik zie deze verandering heel duidelijk bij Ahmet. In sociëteit De Groote Club waar hij lid van is komen andere typen mensen dan waar hij vroeger mee omging. Hij heeft bewust zijn leven veranderd, hij praat anders en kleedt zich anders. Alle veranderingen beïnvloeden zijn professioneel handelen.’ Ahmet Can vertelt over een van zijn belangrijkste inzichten: ‘Tjeb Maris (een van de coaches, bekend van het ‘dienend leiderschap, red.) zag vooral een gastheer in mij. Dat raakte me. Tot die tijd wist ik niet zo goed wat ik wilde. Ik vond veel dingen leuk, maar nu weet ik wat het beste bij mij past.’
De tweede kant om te komen tot crosscultureel ondernemen ligt in het bedrijfsmatige. De ondernemers denken na over vragen als: hoe kan ik mijn zaak veranderen, hoe kom ik in contact met nieuwe klantengroepen, hoe verander ik mijn product zodat het ook aantrekkelijk wordt voor anderen en wie worden mijn adviseurs?
De praktijk
Ahmet Can brengt Çeliks theorie in de praktijk. Can: ‘In Amsterdam hebben twee ondernemers het caféconcept met koffie, thee en baklava uitgeprobeerd. Dat is hen niet gelukt. Toen ik begreep waarom niet, heb ik het concept aangepast. Ons eerste baklavacafé werd een ongekend succes.’ Het succes is te danken aan hoe Can onderneemt en openstaat voor ieders mening. Vaak nodigt hij - als uitstekend gastheer - een aantal vrienden uit en vraagt hun mening. Can: 'Alles wat ze zeggen neem ik mee. Of het nu over de smaak van de baklava gaat of over de inrichting van de zaak. Ik luister goed naar hun wensen en adviezen en voer die door. Om nog meer crosscultureel te kunnen ondernemen wil ik ook graag personeel van verschillende etnische achtergronden in mijn zaken hebben. En ik zou het prachtig vinden als het een soort buurtcafé wordt voor iedereen. Dan zou ik nog niet eens veel hoeven te verdienen. Want dan werk ik op mijn manier mee aan de maatschappij. En dat beogen we toch allemaal!'
Ahmet Can
De kleine Ahmet: Geboren en getogen in Amsterdam. Hielp zijn vader in zijn bedrijf in tweedehands kleding en reparatie. Leerde verkooptechnieken en het bepalen van marges.
19 jaar: Enige Turkse wedstrijdzwemmer in Amsterdam. Begon een zwemschool met café en sauna. Organiseerde ‘ladies nights’ en zwemavonden voor mannen. Niet vanuit islamitisch gebruik maar omdat zijn klanten graag onder elkaar wilden zijn.
21 jaar en verder: Ontwikkelde zich tot maatschappelijk betrokken crosscultureel ondernemer en ontdekte zo zijn grootste talent: gastheerschap. Is bestuurslid van ondernemersvereniging Westpoort.
Gürkan Çelik
De jonge Gürkan: Woonde in Turkije en ging er naar school
19 jaar en verder: Belandde vanwege de liefde in het Brabantse land. Studeerde in Tilburg beleids- en organisatiewetenschappen met de focus op ondernemerschap en promoveerde daar. Werd lector Crosscultureel Ondernemerschap bij Inholland. Is wetenschapper, ondernemer en maatschappelijk betrokken. Werd benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje Nassau. Deed onderzoek 'The Best of Both Worlds' naar de succesfactoren van Turks-Nederlandse innovatieve ondernemers.
