Dit artikel is een integraal deel uit het boek 'Creativiteit krijg je niet voor niets. Over de psychologie van creativiteit in wetenschap en werk' van Carsten de Dreu en Daniel Sligte.
In diverse hoofdstukken raakten we aan mogelijke invloed van de omgeving. Enerzijds ging het dan om de fysieke omgeving, bijvoorbeeld of een rommelige en wat chaotische omgeving beter was dan een opgeruimde en overzichtelijke omgeving. Anderzijds ging het om de sociale omgeving, bijvoorbeeld of de sociale context waarbinnen het individu opereert divers en heterogeen, of juist voorspelbaar en weinig verrassend was. Telkens zagen we dat de effecten van de omgeving op iemands creativiteit sterk afhankelijk waren van diens persoonlijke behoefte aan structuur. Bij mensen met een sterke behoefte aan structuur, werkte chaos en sociale diversiteit tamelijk averechts; bij mensen met weinig behoefte aan structuur werkte dit juist positief.
De implicatie is, dat de inrichting van de omgeving aangepast moet worden aan de wensen en behoeften van de persoon wier creativiteit we wensen te bevorderen. Een manier om dit optimaal te doen, is door de persoon zelf de ruimte en autonomie te geven de eigen (taak)omgeving zelf en naar eigen inzicht in te richten. Sommigen gedijen prima in een hectische en enigszins chaotische kantoortuin; anderen zullen beter uit de voeten kunnen met een stille hoek, waar ze zich afgeschermd kunnen concentreren. Door mensen de autonomie te geven zelf hun werk- of leeromgeving te kunnen inrichten, hoeft de bedrijfsleider of leerkracht zich niet af te vragen of iemand nu juist een sterke, of juist weinig behoefte heeft aan structuur. Mensen regelen het zelf wel.
Om tot creatieve inzichten en ideeën te komen, is kennis en kunde een noodzakelijke voorwaarde. Niet zelden, horen daar adequate voorzieningen bij – goede technici in het onderzoekslaboratorium, een ruim schildersatelier, budgetten om dingen uit te proberen, enzovoorts. Het helpt om de ruimte zo in te richten, dat naast kennis en kunde er ook voldoende spullen zijn. Het is fnuikend voor de creativiteit, als de noodzakelijke materialen en ondersteuning niet aanwezig is.
Een laatste, hieraan gerelateerde constatering was dat synergistische groepscreativiteit beperkt kan worden door coördinatieverliezen. In de discussie over brainstormen in groepen, zagen we dat coördinatieverliezen grotendeels opgevangen kunnen worden, door gebruik te maken van technologische hulpmiddelen, zoals computers voor elektronisch brainstormen.
Reageren