‘Hoe kan diversiteit onze organisatie innovatiever maken?’ ‘Hoe kan diversiteit onze organisatie innovatiever maken?’ Als organisaties en leidinggevenden hun werkprocessen slim vormgeven, zo blijkt, kunnen zij de voordelen van diversiteit ontsluiten en zo creativiteit en innovatie bevorderen.
Karen van Oudenhoven – van der Zee
Instituut voor Integratie en Sociale Weerbaarheid, Rijksuniversiteit Groningen
Creativiteit en innovatie zijn belangrijke begrippen in de hedendaagse maatschappij. We weten uit onderzoek dat, onder bepaalde voorwaarden, diverse teams tot originelere en kwalitatief betere ideën kunnen komen dan homogene teams. Welke voorwaarden dat zijn komt in dit symposium uitgebreid aan de orde. Onderzoek van het Instituut ISW heeft laten zien dat ook binnen overheidsorganisaties creativiteit wordt gezien als een belangrijke voorwaarde voor het effectief functioneren van afdelingen. De gedachte dat diversiteit hieraan een bijdrage kan leveren wordt echter door managers nog weinig erkend. Je zou kunnen zeggen dat één van de peilers van diversiteitsbeleid zou moeten zijn om voelbaar te maken hoe diversiteit kan bijdragen aan meer innovatie en creativiteit in organisaties.
Workshops Brainstorming in Teams
Paul Paulus, University of Texas at Arlington
Joep Hofhuis, Instituut ISW, Rijksuniversiteit Groningen
Brainstorming in kleine groepen is de basis van creativiteit. Door gezamenlijk ideeën te genereren kunnen teams komen tot de meest originele oplossingen voor vraagstukken waar zij mee worden geconfronteerd. In feite zijn veel vergaderingen een ongestructureerde brainstormsessie. Juist het ontbreken van structuur kan een valkuil zijn die teams belemmert in het benutten van de voordelen van diversiteit.
Tijdens de workshop werd in groepjes van vier personen gebrainstormd over maatschappelijke vraagstukken. In sessies van 5-10 minuten werden verschillende typen brainstormtechnieken uitgeprobeerd. Enerzijds werd deelnemers gevraagd individueel ideeën op te schrijven. Anderzijds kreeg men de opdracht gezamenlijk ideeën te bedenken. Dit om te laten zien dat eerst individueel ideeën genereren effectiever is dan in een groep. Overleggen kost veel tijd en bovendien zijn mensen vaak terughoudender in het inbrengen van ideeën in een groep, dan wanneer zij individueel brainstormen. Dit geldt vooral voor leden van minderheidsgroepen die vaak een lagere statuspositie innemen. Bovendien liggen hun ideeën vaak verder af van wat algemeen geaccepteerd is. Gevolg is dat in de dagelijkse praktijk van organisaties de diversiteit aan invalshoeken en kennis die aanwezig is onvoldoende tot zijn recht komt.
Tenslotte werd een nieuwe brainstormtechniek uitgeprobeerd, de zogenaamde ‘brainwrite’. Deelnemers schreven hun individuele ideeën op papiertjes, die anoniem circuleerden in de groep tijdens het brainstormen. Op deze manier kon men gebruik maken van de originele invalshoeken van de overige groepsleden, zonder daarbij belemmerd te worden door sociale processen die in teams optreden. Deze brainstormtechniek bleek zeer effectief in het genereren van nieuwe en originele ideeën.
Diversiteit en Creativiteit
Paul Paulus, University of Texas at Arlington
Prof. dr. Paulus presenteerde een overzicht van de potentiële valkuilen die kunnen verklaren dat in hedendaagse organisaties onvoldoende gebruik wordt gemaakt van de aanwezige diversiteit. Zo worden In veel teams afwijkende meningen en gezichtspunten onbewust genegeerd, omdat het prettiger is om te praten over zaken die alle teamleden gemeen hebben. Dit Common Knowledge Effect kan ertoe leiden dat groepen in cirkels redeneren en moeite hebben met het omarmen van vernieuwende ideeën. Met name leden van minderheidsgroepen worden hierdoor benadeeld; zij krijgen minder kans hun unieke bijdrage te leveren aan het groepsproces. Uit onderzoek is gebleken dat het doorbreken van dit patroon essentieel is om diversiteit te kunnen benutten. Hiervoor werd een reeks praktische tips aangedragen. Ten eerste kan het nuttig zijn om verschillende methoden te gebruiken om ideeën te genereren. De standaard vergadertechnieken zijn, zo bleek ook uit de workshops, niet altijd het meest effectief. Organisaties zouden meer gebruik kunnen maken van individuele brainstormmomenten, of van technieken als de ‘brainwrite’. Ook blijkt dat het evalueren en selecteren van ideeën het beste werkt in kleine groepen (2-4 personen) en niet in een vergadering met een groter team. Tenslotte is het belangrijk dat binnen teams een open cultuur bestaat, waarin ruimte en waardering is voor afwijkende gezichtspunten. Als aan dergelijke voorwaarden wordt voldaan kunnen organisaties beter gebruik maken van de diversiteit in het personeelsbestand.
Paneldiscussie Praktische Toepassingen
Wouke Lam, Ministerie van BZK en Shell
Jimmy Bos, Ministerie van Infrastructuur en Milieu
Paul Paulus, University of Texas at Arlington
o.l.v. Karen van Oudenhoven – van der Zee
Tot slot werd open gediscussierd over de vraag hoe deze inzichten kunnen worden toegepast in hedendaagse organisaties. De panelleden onderschreven de punten die in de presentatie van Paul Paulus naar voren kwamen. Zo werd het idee geopperd om te werken met dagrapporten, waarin werknemers hun individuele ideeën zelf kunnen opschrijven.
“Dagrapporten, daar komen enorm veel ideeën uit. Soms kom je tot iets dat nuttig is voor een collega. Dit kan enorm veel inspiratie geven voor anderen.”
Ook werd geconcludeerd dat het belangrijk is om slimmer om te gaan met afwijkende meningen. De leidinggevende is daarbij heel belangrijk.
“De stille mensen hebben vaak de beste ideeën, maar die moet je eruit trekken. Een goede manager kan dat.”
Tenslotte werd in door panel en publiek gediscussierd over de relatie tussen bovengenoemde punten en inclusiviteit van organisaties. De conclusie was dat creativiteit en inclusiviteit hand in hand gaan. Door open te staan voor vernieuwende ideeën kunnen teams optimaal gebruik maken van diversiteit wat een structureel voordeel oplevert voor innovatie. Tegelijkertijd word hiermee de acceptatie van verschillende invalshoeken verhoogd, waardoor de werktevredenheid en het gevoel van toebehoren van minderheidsleden toeneemt. Openheid en waardering voor individuele verschillen zijn dus een essentieel onderdeel van het succesvol omgaan met diversiteit op de werkvloer.
Partners
Deze informatie is een weerslag van het symposium ‘Gebruik maken van verschillen: Creativiteit in Teamverband’. Het symposium werd op 31 mei georganiseerd door het Instituut voor Integratie en Sociale Weerbaarheid (ISW) van de Rijksuniversiteit Groningen en maakt onderdeel uit van een meerjarig onderzoeksprogramma in opdracht van het Ministerie van BZK en het A+O Fonds Rijk. Deze middag werd mede mogelijk gemaakt door steun van de Nederlandse Stichting voor Psychotechniek (NSvP).
RuG Rijksuniversiteit Groningen
ISW Instituut voor Integratie en Sociale Weerbaarheid
NSvP Nederlandse Stichting voor Psychotechniek
BZK Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties
A+O Fonds Arbeidsmarkt- en Opleidingsfonds Rijk
