Natuurlijk werken. De een denkt dan aan werken in de natuur, in de frisse buitenlucht. De ander aan een natuurlijke vorm van werken, dicht bij jezelf, vanuit je talenten en op een manier die 100 % bij je past. En of dat nu binnen is of buiten, dat maakt niet uit. Het is werken in de flow, waarbij het beste uit jou naar boven komt en je een waardevolle (mede-) werker bent.
WIN is een zwermorganisatie die wil laten zien dat werken leuker is als je het anders organiseert. Met de Challenge, die anderhalf jaar geleden van start ging, liet WIN jongeren op een heel praktische manier kennismaken met de toekomst van werken en hen aan den lijve laten ervaren wat de nieuwe economie te bieden heeft. Een stoomcursus waarin ze in korte tijd de vier fasen doorlopen van het WIN-programma - dat normaal drie jaar duurt - en uiteindelijk resulteert in ‘natuurlijk werken’. De gedachte achter de ‘sprint’ is dat jonge mensen de fasen sneller kunnen doorlopen dan dat ouderen bestaande gewoontes af te leren.
Die vier stadia van het WIN-programma zijn in het kort:
- bewust worden van de flexibiliteit in je werk
- de nieuwe economie ontdekken
- samenwerken in een team in de nieuwe economie
- een nieuwe werkstijl aanleren met permanent ruimte voor ontwikkeling: natuurlijk werken
Al doende leren de deelnemers om hun hart te volgen en hun kracht te ontdekken, ruimte te zoeken en doelen te stellen. Eveneens bouwen ze aan hun vertrouwen en vergroten ze hun netwerk. Ook leren ze om vragen te durven stellen, belangeloos kennis te delen en - niet in de laatste plaats - leren ze om al werkende te blijven leren. Dit gebeurt op een heel informele niet-schoolse manier, in een tijdelijk flexibel team, zonder hiërarchie en met een groot accent op zelf-doen en samen-doen. WIN is bijgestaan door partners die hun kennis, netwerk en locaties ter beschikking stellen: het online platform Part-up, de Haagse Stichting Mooi Laakkwartier, Seats2Meet Haarlem en Thuis Wageningen.
Kansrijke aanloop
Tijdens de aftrap met een enthousiaste kennismakingsronde in Den Haag en een soortgelijke groep in de ‘stedelijke woonkamer’ Thuis Wageningen, vertellen de deelnemers (tussen 24 en 30 jaar) openlijk welk individueel doel zij met de Challenge voor ogen hebben. Dat blijkt vooral een droombaan vinden, een netwerk opbouwen, achter hun eigen talenten komen en (meer) geld verdienen. Een kansrijke aanloop dus, waarbij jongeren ook twijfels uitspreken en daarbij de grenzen van hun comfortzone durven op te zoeken. Van de deelnemers wordt verwacht dat ze elkaar vertrouwen en samenwerken, betrokkenheid tonen en zelf verantwoordelijkheid nemen. Zij zijn vanaf nu zelf aan zet.
"Eigenlijk loopt bijna altijd alles anders dan gepland en dat is niet erg. Zolang je maar eindigt daar waar je wilt zijn." (Farah Matab)
Niet zonder slag of stoot
Zelf aan de slag dus, en niet aan de leiband van een coach: daar zat ook meteen de omkering. En dat is wennen. Agenda’s zijn gevuld met eigen drukte en prioriteiten: andere afspraken, een verhuizing, een sollicitatie. Dan is het moeilijk om er tijd en energie in te investeren. Maar áls er dan na veel vijven en zessen weer een bijeenkomst is, keert ook het enthousiasme weer terug. Elkaar daadwerkelijk ontmoeten en recht in de ogen kijken stimuleert. Online contact is weliswaar handig en efficiënt maar niet zaligmakend. Offline enthousiasmeert en motiveert. En dat is nodig want onderzoekers van NSvP die de Challenge-deelnemers volgen, omschrijven het later in hun rapportage als volgt: "De doordeweekse dag van veel jongeren ziet er uit als een repeterend patroon van vaststaande activiteiten. Dit roept bij hen het gevoel op dat zij op deze leeftijd al in een keurslijf gedwongen worden." De druk die een baan of werk op jongeren legt is heel groot. Daardoor gunnen ze zich weinig tijd en ruimte om het leren & werken anders - via natuurlijk werken - aan te pakken. En aangezien het Challenge-traject daarbij niet direct tot (financieel) resultaat leidt, krijgt geld verdienen een veel hogere prioriteit.
"Na een afwijzing bij een sollicitatiegesprek, ben ik nogmaals bij het bedrijf langsgegaan en heb ik durven te vragen of ik daar misschien stage mocht lopen. Dat is is gelukt. Doordat ik deze ervaring op kon doen, ben ik verder gekomen in mijn zoektocht naar een baan." (citaat uit 2016, Christie Langeveld).
"De groeten met moeten"
De eerste helft van de Challenge geeft nog meer inzichten, bijvoorbeeld dat je zelfvertrouwen kunt opvijzelen door te benadrukken dat een afwijzing bij solliciteren niet altijd aan jouzelf ligt. Een ander inzicht is dat 1-op-1 en persoonlijk contact beter werkt dan groepstrainingen: juist in kleine kring bouw je aan vertrouwen. Voor de begeleiders is het leerpunt dat ‘moeten’ niet helpt. De groeten met moeten. Loslaten dus en op je handen zitten.
In de tweede helft van het traject komt er een positieve kentering. Ook omdat er praktijktrainingen in het Challenge-programma worden opgenomen. Een van de deelnemers pakt bovendien een leidende rol en in de resterende maanden zetten ze stappen en brengen hun oorspronkelijke (eigen) doelen binnen bereik. In Wageningen komt het tv-programma Koffietijd een kijkje nemen en interviewt een Challenge-deelneemster die aan haar droom werkt: emigreren naar Brazilië om daar aan de slag te gaan als sociaal werker. Uiteindelijk met succes, nadat twee eerdere pogingen strandden.
"Ik heb tijdens de Challenge geleerd om mijn grote doel - het fabriceren van sneakers - bereikbaar te maken door vooral kleine stappen te maken." (Sylvester Barbolina)
Persoonlijke doelen dichterbij
Wat is het effect na anderhalf jaar Challenge Natuurlijk Werken? Deelnemers zijn zich beter bewust geworden van de flexibiliteit in werk en hebben aan de nieuwe economie geroken. Op onderdelen blijken persoonlijke doelen daardoor bereikt of dichterbij gekomen. De waarde van het traject zit hem meer in persoonlijke groei; ze hebben hun talenten ontdekt en verkend en op die manier meer zelfvertrouwen gekregen.
Maar zijn de kansen van de deelnemers op de arbeidsmarkt van de toekomst nu ook aanmerkelijk verbeterd? Irmgard Bomers: "Nee, nog niet, want daarvoor is het nog te vroeg. Ze zijn halverwege hun ontdekkingsreis. Aan de twee vervolgfases – het samenwerken in de nieuwe economie en uiteindelijk een nieuwe werkstijl aanleren met permanente ruimte voor ontwikkeling - zijn ze nog niet toegekomen. Binnen WIN bestaat de overtuiging dat er veel meer tijd over heen gaat voordat je het denken en werken volgens de oude economie echt achter je kan laten." Het onderwijs heeft de taak om leerlingen tijdig te behoeden voor routinematig werken waarin veel talent verloren gaat, vindt Irmgard. "De toekomst van werk is vooral hun toekomst, niet meer de onze. Daarom moeten juist twintigers veel meer de lead hebben in de omkering om werk aan mensen aan te passen, en niet de mensen aan het werk. Daartoe zijn ze best in staat, want ze hebben, ook dankzij sociale media, een veel bredere kijk op de wereld dan wij vroeger."
Conclusies
Nu de Challenge is afgerond kunnen deelnemers voor het vervolg meedraaien in het WIN-programma’s van de plaatselijke WIN-Werkkringen. De Challenge overziend is misschien wel de belangrijkste conclusie dat jongeren tijd nodig hebben om zich een nieuwe werkvorm eigen te maken – net zoals ouderen tijd nodig hebben een bestaande werkstijl aan te passen. Een tweede conclusie is dat ‘natuurlijk werken’ allerminst absolute vrijheid impliceert of helemaal vanzelf gaat. Pas na het bewust doorlopen van een aantal stappen krijg je de benodigde skills onder de knie en kan het een structureel, blijvend, effect sorteren. Van belang is het om daarbij te benadrukken dat ondanks die aangeleerde vaardigheden ook ‘een leven lang leren’ een absolute voorwaarde is om ‘natuurlijk’ te blijven werken.
Werken in netwerken of in ondernemingen
WIN gaat over werken in de context van de nieuwe economie. Deze is volop in ontwikkeling en straks van grote invloed op ons werk. We zitten nu in een overgangsperiode, dus wie zich - net als de Challenge-jongeren - nu al in dat nieuwe werken verdiept, kan daar later profijt van hebben. Om die reden organiseerde WIN in het Amsterdamse Pakhuis De Zwijger een meet-up over de toekomst van werk.
Hoe ziet de toekomst van werk eruit? Gaan we meer of minder werken en verdienen; gaan we (nog) meer flexibiliseren; welke banen gaan verdwijnen en welke blijven als gevolg van technologische vernieuwing; en welke rol spelen netwerken in de toekomstige arbeidsmarkt? Adviesbureau De Argumentenfabriek deed een toekomststudie voor de arbeidsmarkt van 2026. Twee onzekerheden zijn in die studie leidend: het belang van betaald werk (groot of klein) en de wijze waarop werk is georganiseerd: wordt dat straks gedomineerd door ondernemingen of door netwerken? Het resulteert in vier toekomstscenario’s, zie: https://www.argumentenfabriek.nl/media/2365/werken-in-de-toekomst-gehele-boek.pdf
