basisbaan

Ruim 1 miljoen mensen willen én kunnen op enige manier werken, maar slagen er niet in om aan duurzaam en betaald werk te komen; zélfs niet in een krappe arbeidsmarkt. Naar aanleiding van het whitepaper "De arbeidsmarkttransitie. Naar meer waarde en meer werk" van Ton Wilthagen en Marieke Stolp, was er in oktober '21 een debatavond in De Balie over het belang van arbeidsparticipatie, de parallelle arbeidsmarkt, en de beste manieren om iedereen aan boord te halen. Welke systemische veranderingen zijn nodig om wél tot een inclusieve arbeidsmarkt te komen? Wat willen we een nieuw kabinet meegeven?

Nederland heeft een inclusietekort - of eigenlijk een overschot aan onbenut talent. Zo’n 1 tot 2 miljoen mensen willen en kunnen op enige manier werken, maar slagen er niet in om aan duurzaam en betaald werk te komen. Daarom moet worden ingezet op een arbeidsmarkttransitie, die vier systemische stappen vereist. Dit zijn de conclusies van het white paper "De arbeidsmarkttransitie: naar meer waarde en meer werk", geschreven door Ton Wilthagen en Marieke Stolp.

Met het rapport Het betere werk. De maatschappelijke opdracht opende de WRR dit jaar de discussie over de ontwikkelingen op de arbeidsmarkt met een belangrijke boodschap: we moeten mensvriendelijker worden, meer oog hebben voor de menselijke aspecten van werk en economische groei niet als doel op zich zien. Goed werk draagt bij aan brede welvaart en sociale samenhang. “Ons doel moet niet zijn de meest competitieve economie te hebben maar de beste plek om te werken”. Dat betekent goed werk voor iedereen die kan en wil werken.

Jongeren worden gezien als de dragers van de toekomst, maar geleidelijk wordt duidelijk dat de samenleving wel erg sterk steunt op hun inzet en flexibiliteit. Wat heeft de arbeidsmarkt van de toekomst voor jongeren in petto? Welke eisen worden aan jongeren gesteld? Wie zijn potentieel succesvol op de arbeidsmarkt van morgen en wie lopen het risico tussen wal en schip te vallen? En wat kunnen we doen om iedereen binnenboord te houden?

Matthijs Bal schrijft over de psychologische aspecten van technologie; meer specifiek over de vier fundamentele fantasieën die bestaan ten aanzien van de rol van technologie in werk en maatschappij. Technologie heeft een onmiskenbare rol gespeeld in de globalisering, en speelt ook een belangrijke rol bij andere grote uitdagingen van onze tijd: klimaatverandering en maatschappelijke ongelijkheid. Maar wat heeft de organisatiepsycholoog nu te zeggen over technologie en de rol van technologie in werk en maatschappij? 

Het antwoord op de vraag hoe een inclusieve en duurzame arbeidsmarkt gerealiseerd kan worden, is complex. De NSvP zet zich in voor een menswaardige toekomst van werk: een inclusieve arbeidsmarkt ligt daar aan de basis van. Marieke Stolp (universiteit Leiden) schreef in opdracht van de NSvP een Vooronderzoek Basisbaan. Ze onderzoekt vanuit wetenschappelijk psychologisch perspectief wat de betekenis van werk is voor de mens, en omgekeerd, wat de psychologische effecten zijn van exclusie op werkzoekenden. Hoe werkt het nu, wat werkt er niet en waarom niet? Hoe zou de basisbaan kunnen bijdragen aan het huidige beleid, en wat zijn de verwachte maatschappelijke en psychologische opbrengsten?

Hoe kunnen we ervoor zorgen dat er duurzaam werk is en blijft voor iedereen die wil en kan werken? En dat er niet steeds grotere groepen mensen buiten arbeidsmarkt en maatschappij komen te staan? Hoe richten we de toekomst van werk zo in, dat basale menselijke waarden en behoeften optimaal tot hun recht komen? Een breed en uitdagend maatschappelijk vraagstuk dat raakt aan diverse gebieden, van filosofie, tot psychologie en economie. Maakt werk gelukkig? Maakt werkloosheid ongelukkig? Waarom? En wat betekent ‘werk’ in 2018?