/// CoronaWorkarounds

De corona-gevoeligheid van werk: een taakperspectief

^{Productief en gezond opstarten en/of doorwerken betekent iets anders voor verschillende taken in het werk - afhankelijk van de plaatsgebondenheid en het vereiste menselijk contact. Niet elke werktaak in een beroep is daardoor even corona-gevoelig. Op basis van een grootschalige beroependatabase (O*Net) laten we hier de taken zien die belangrijk zijn in de beroepsuitoefening aangevuld met een corona-risicoprofiel in drie onderdelen. Hoe scoort jouw beroep op taakniveau?}

Een risicoprofiel in drie onderdelen

Elke functie bestaat uit meerdere taken die je moet uitvoeren. Hoe meer soorten verschillende taken, des te diverser het palet aan benodigde skills en hoe complexer het werk. De coronacrisis schudt takenpakketten door elkaar. In sommige beroepen meer dan anderen. In de vitale beroepen zijn het juist de kerntaken, zoals zorg verlenen of goederentransport, waar vol op moet worden ingezet, soms gepaard met vele overuren. Op veel plaatsen waar werk noodgedwongen is stilgevallen, zie je juist een focus op achterstallige onderhoudstaken die wél kunnen worden opgepakt. In ander werk wordt ingezet op creatieve innovaties waarbij nieuwe dingen worden bedacht en gecreëerd om toch door te kunnen. Er is ook een groep voor wie het werk inhoudelijk weinig anders is. Of je nu inlogt op een kantoor of thuis en vandaaruit administreert of analyseert, het werk blijft grotendeels hetzelfde.  

We weten niet precies hoe ingrijpend en langdurig de impact van het coronavirus op de arbeidsmarkt gaat zijn. Desondanks zullen organisaties, bedrijven en de mensen die er werken zichzelf de vraag stellen wat ze nu zeker moeten en kunnen doen, en hoe dat productief, renderend en gezond kan. Een taakperspectief op werk kan dan helpen, want niet alle werkzaamheden worden op dezelfde manier geraakt door het risico op besmetting. Om beter en slimmer door te kunnen werken, kunnen we inzoomen op werktaken om meer mogelijkheden te kunnen zien. De corona-risicoprofielen geven voor bijna 965 beroepen een gedetailleerd beeld van de verschillende taken. Dat kan een startpunt zijn voor het gesprek over het verantwoord invullen en organiseren van werk in uitdagende tijden.

Bekijk takenverkenner met risicoprofielen

1. Corona-gevoeligheid van taken?

In de database van O*Net is voor 965 beroepen aangegeven uit welke verschillende taken dit beroep is opgebouwd en hoe belangrijk deze zijn voor het werk. In totaal worden er 41 verschillende taken onderscheiden. De corona-gevoeligheid van deze taken wordt in hoofdlijnen bepaald door twee factoren: de plaatsafhankelijkheid en het vereiste intermenselijk contact. In totaal worden er dus 41 verschillende taken onderscheiden die óf doorgaans plaatsafhankelijk óf doorgaans niet-plaatsafhankelijk zijn en dus eventueel ook thuis kunnen worden uitgevoerd. Daarnaast vereisen de taken doorgaans óf direct contact en interactie met anderen, óf ze kunnen juist meer solistisch worden gedaan. Door beide gegevens te combineren zijn per beroep de belangrijkste taken en hun corona-risico in beeld gebracht.

Er ontstaan vier soorten taakgroepen: corona-neutrale taken, corona-vermijdbare taken, corona- alerte taken en corona gevoelige taken.

• Corona-neutrale taken zijn thuis zonder menselijk contact te verrichten: het gaat hier vaak om werk in de financiële dienstverlening, de informatie- en communicatietechnologie, en zakelijke dienstverlening en om taken die goed via de computer zijn uit te voeren. 
• Corona-vermijdbare taken, zijn taken die menselijk contact vereisen, maar ook via online communicatie uit te voeren zijn. Het gaat dan om taken als coachen en ontwikkelen, trainen, uitvoeren van personeelsbeleid, adviseren en externe communicatie. 
• Corona-alerte taken zijn plaatsafhankelijk zoals taken in de industrie en de bouw; menselijk contact is geen voorwaarde, maar de taken vinden wel buitenshuis plaats, wat om alertheid vraagt. 
• Tenslotte zijn er corona-gevoelige taken: deze zijn plaatsgebonden en menselijk contact is hier een belangrijk onderdeel van het werk, zoals bij dienstverlenende taken in horeca of detailhandel, of zorgtaken.

In de tabel hieronder staat een overzicht van het corona-risico van de verschillende taakgroepen in O*Net.

2. Afstand in werk tot anderen?

In dezelfde O*Net database is opgenomen in hoeverre werkenden in een bepaald beroep in de nabijheid van anderen moeten werken. Dit relationele aspect van werk is juist in coronatijd zeer belangrijk, daar het werken op anderhalvemeter afstand voorlopig een belangrijke richtlijn blijft. Hoe dichtbij je doorgaans bij collega’s, klanten, patiënten of leerlingen moet komen voor het uitoefenen van werk verschilt nogal. Een kapper moet in de nabijheid van mensen functioneren, terwijl dat voor een schrijver natuurlijk niet geldt. Het maakt het verschil tussen de zogenaamde contactberoepen en de afstandsberoepen. O*net onderscheidt 5 soorten afstand in werk tot anderen:

• Ver van anderen: Kenmerkt afstandsberoepen zoals houthakker, jager en dichter/schrijvers.
• Samenwerkend, met afstand: Kenmerkt het werken in een fabriek of kantooromgeving waar mensen wel hun eigen kantoor of werkplaats hebben, maar weinig interactie nodig is.   
• Samenwerkend, dichterbij: Kenmerkt bijvoorbeeld het werken in fabriek of kantoor waar er dichter bij elkaar samen wordt gewerkt. 
• Rond armlengte: Kenmerkt beroepen waar nabijheid binnen de anderhalve meter onvermijdelijk is. Denk bijvoorbeeld aan beroepen als kok, begrafenisondernemer of personal trainer.  
• (Bijna) aanraken: Nog dichterbij gaat het om de beroepen waarin aanraking (bijna) onvermijdelijk is. Beroepen als verpleegkundige, portier, kapper of steward(ess) scoren hier hoog. Dat kan dus omdat het werk aanraking vereist of omdat in de werkomgeving veel mensen zijn (in een beperkte ruimte).

3. In aanraking met ziekte/infecties?

Hoewel bij het coronavirus iedereen een zeker risico loopt op besmetting, zijn er beroepen waarin je veelvuldiger te maken krijgt met zieke mensen en kinderen. Het maakt verschil of iemand in een schoenenwinkel werkt of in een apotheek. In beide zaken werk je in de nabijheid van mensen, maar bij een apotheek is een grotere kans dat de mensen ziekteverschijnselen hebben. Die kans is ook in beeld gebracht in de O*Net beroependatabase, waarin gevraagd is naar de frequentie van blootstelling aan ziekte en infecties in het werk:

• Nooit: kenmerkt vooral industriële beroepen waarin je met materiële zaken en stoffen werkt
• Jaarlijks: Geen specifieke categorie beroepen aan te wijzen
• Maandelijks: Geen specifieke categorie beroepen aan te wijzen
• Wekelijks: Hier gaat het bijvoorbeeld over de politieagent, peuterleidster of apotheker
• (Bijna) dagelijks: Dit betreft voornamelijk medische beroepen, maar bijvoorbeeld ook gevangenisbewaarders

Belangrijk is dat het dus niet gaat over blootstelling aan specifiek het coronavirus. Het gaat om het in aanraking komen met mensen die vaker dan gemiddeld ziek zijn, of in aanraking komen met onhygiënische zaken of plekken, waardoor besmettingskansen groter zijn dan gemiddeld. 

Wat zegt een risicoprofiel? 

De risicoprofielen geven een beeld van de taken waarop je kunt letten bij het bepalen hoe je als organisatie of bedrijf productief en gezond kunt doorwerken. Beroepen verschillen erg qua inhoud en context, ook binnen dezelfde branche. 

Hieronder staat twee keer een top-10 van beroepen op basis van de optelsom van de drie onderdelen van het risicoprofiel. Allereerst zijn het allemaal beroepen waarin de corona-gevoelige taken échte kerntaken vormen (soms met daarnaast weinig andersoortige taken). Ze vereisen menselijk contact en moeten doorgaans buitenshuis worden gedaan. De top-10 aan de linkerkant maakt daarbij een aanscherping van de beroepen waarbij taken zeer dichtbij anderen moeten worden gedaan. De top-10 aan de rechterkant telt daarbij op of men in werk frequent in aanraking komt met ziekte of infecties.
 

Te zien is dat het verder filteren op het in aanraking komen met besmettingsgevaar een heel andere top-10 aan beroepen oplevert dan wanneer dit aspect niet wordt meegenomen. Maatwerk is dus geboden bij het komen tot oplossingen en workarounds voor productief en gezond doorwerken.

Lees meer over de workarounds